Methylering, het essentiële proces voor hormonaal balans
Geschreven voor PCOS Platform
Een ontzettend belangrijk lichamelijk proces is de zogenaamde ‘methylering’ of ‘methylatie’.
Ik weet nog dat ik hier voor de 1e keer mee in aanraking kwam en gewoon niet kon begrijpen wat dit betekende. In deze blog neem ik je mee in wat je hiervan moet weten om je PCOS klachten te verminderen in zo begrijpelijk mogelijke taal.
In je lichaam werkt jouw lever dag en nacht om vele stofwisselingsprocessen in gang te houden. Het werkt als een soort vuilstort: als je hier met je aanhangwagen vol troep heen rijdt, dien je dit te sorteren in verschillende bakken. Zo ook met je lever: alle soorten stoffen in je lichaam worden verwerkt in verschillende ‘vuilstortbakken’. Alleen heten die bakken net wat anders.
Er zijn zes bakken:
- Glutationconjugatie
- Acetylering
- Methylering
- Glucuronidatie
- Sulfatie
- Glycinatie
Al deze bakken verwerken andere stoffen.
Voordat de lever de stoffen in de juiste bakken kan gaan verwerken, is er voorbereiding nodig. Net zoals je voordat je bij de vuilstort bent eerst al het vuil moet verzamelen in je aanhangwagen, geldt dit ook voor de lever in zijn functie.
De zes bakken zijn namelijk te vinden in fase 2 van de zogenaamde ‘leverontgifting’. De voorbereiding in fase 1 gaat hier nog aan vooraf. Samen zorgen fase 1 en 2 ervoor dat schadelijke, vetoplosbare stoffen worden omgezet tot wateroplosbare stoffen, die vervolgens via de galblaas of nieren kunnen worden uitgescheiden via ontlasting en urine.
Fase 1 is het voorbereiden op de verdeling in de verschillende bakken. Hierbij helpt een familie aan enzymen, de zogenaamde cytochroom P450 iso-enzymen (CYP enzymen). Zie deze familie als je eigen familie die je helpt de aanhangwagen naar de vuilstort te vullen. De activiteit en capaciteit van deze CYP enzymen kan verschillen, dit is erfelijk bepaald(genetisch). Daarnaast wordt de effectiviteit van deze enzymen beïnvloed door omgevingsfactoren(epigenetisch)(1). Een verminderde effectiviteit kan ervoor zorgen dat essentiële stoffen om de verwerking van de bakken in fase 2 goed te laten verlopen onvoldoende aanwezig zijn. De bakken in fase 2 hebben namelijk allemaal cofactoren nodig om goed te kunnen werken, en hiervoor zijn ze afhankelijk van de inname via voeding en de werking van fase 1 van de lever.
Met cofactoren bedoel ik hulpstoffen die omzettingsprocessen in het lichaam mogelijk maken. Zonder deze cofactoren vindt er geen omzetting plaats van bijvoorbeeld de afbraak van een hormoon naar een afvalstof of de afbraak van voedsel naar werkzame stoffen.
Tussen fase 1 en fase 2 in bevindt zich een soort tussenfase. Zie dit als de autorit tussen je huis en de vuilstort. Deze tussenfase is nodig om van fase 1 naar fase 2 te gaan, maar deze tussenfase is ook kwetsbaar. Er kan onderweg in de auto van alles gebeuren en je wilt niet met een aanhanger vol afval in verkeersopstoppingen terecht komen, maar rustig zonder omwegen doorrijden.
Zo ook in de lever. De afvalstoffen die fase 1 door zijn wil je niet te lang laten wachten tot fase 2 ermee aan de slag gaat. Deze stoffen zijn namelijk ontzettend oxidatief: het zijn door de behandeling van fase 1 vrije radicalen geworden die de weefsels in je lichaam beschadigen als ze in die tussenfase blijven hangen.
Goed: voor zover een klein stukje inzicht over de lever.
Waarom is dit relevant?
De hormonale disbalans die vrouwen met PCOS ervaren, komen vaak door een verminderd vermogen van het lichaam om hormonen af te breken. De lever is bijna altijd onvoldoende in staat alle stoffen goed om te zetten die nodig zijn voor een goede vruchtbaarheid en regelmatige cyclus. Vooral de bak ‘methylering’ speelt hierbij een grote rol.
PCOS en methylering
De methylering is de bak waar onder andere medicijnen, zware metalen, histamine, hormonen, oestrogeen, dopamine, milieu toxinen en andere hormoon-verstorende stoffen belanden. En daar heeft het vaak een dagtaak aan (zeker met de steeds toenemende milieubelasting in Nederland(2), de constante dopamineprikkel die we krijgen door drukke levens en mobiele telefoons(3) en de toenemende allergieën(4)).
Methylering is een gecontroleerde overdracht van een methylroep op eiwitten, aminozuren, enzymen en DNA. Dit proces ligt aan de basis van onze gezondheid, welzijn en levensduur en een verstoring kan allerleis soorten ziekten geven.
Een nadeel van tragere methylering is dat oestrogeendominantie kan ontstaan en dat klachten zoals premenstrueel syndroom(PMS), hevig menstrueel bloedverlies, pijnlijke menstruaties, menstruele migraine, myomen en endometriose sneller kunnen optreden. Tragere methylering kan ook leiden tot psychische klachten, stress, AD(H)D, neerslachtigheid(5).
Er wordt steeds meer bewijs gevonden dat de capaciteit van je lever om te methyleren samenhangt met het ontstaan van PCOS. Methylering is betrokken bij het tegengaan van ontstekingen (PCOS heeft ook een bewezen link met laaggradige ontstekingen in het lichaam(6), het omzetten van hormonen en het goed functioneren van je glucose- en vetverbranding(en daarmee insulineresistentie)(7).
Voor het goed werken van de methylering zijn cofactoren nodig zoals B12, foliumzuur, magnesium, TMG, zink en methionine. Deze dienen beschikbaar te worden door voldoende inname en opname uit de voeding en een goede verwerking in de Fase 1 leverontgifting.
Een aantal CYP enzymen zijn extra relevant voor een goede methylering. zo heeft MTHFR (C677T) een effect op de beschikbaarheid van foliumzuur en ook bij COMT-mutaties worden verbanden gezien met hormonaal balans (en dan met name de afbraak van oestrogenen). Vrouwen met PCOS hebben aantoonbaar vaker afwijkingen in deze CYP enzymen. Cyp3a4 werkt ook op de de-activatie van testosteron en het metabolisme estradiol en progesteron en cortisol wat ook gerelateerd is aan PCOS.
Het vernuftige lichaam
Als je lichaam moeite heeft met de methylering, kan het gebruik maken van een ‘sluiproute’ via twee andere bakken in de lever, de sulfatie en glucuronidatie. Deze bakken zullen ter ondersteuning van de methylatie een aantal van de (gif)stoffen en hormonen omzetten en afbreken. Echter werken sulfatie en glucuronidatie op een andere manier. Methylering bindt een methylgroep, glucuronidatie bindt glucuronzuur en sulfatie bindt zwavel. Als deze bakken worden bekrachtigd kan het lichaam toch in staat zijn om bepaalde genetische polymorfismes(afwijkingen) heen te werken en gezondheid en hormonaal balans verwerven.
Wat kan je zelf doen?
Er zijn een aantal dingen die je zelf kan doen:
- Het is interessant te achterhalen of jouw methylering goed werkt.
Dit kan je doen door het meten van je homocysteïne-waarde. Deze waarde stijgt als je methylering niet voldoende functioneert.
Ook kan je een oestrogeenmetabolietentest uitvoeren om inzicht te krijgen of jouw oestrogenen afbreken naar de juiste vorm (zo niet, kan het zijn dat je een COMT polymorfisme hebt).
Daarnaast kan je onderzoeken of je voldoende B12, foliumzuur, magnesium, TMG, zink en methionine binnen krijgt én op de juiste manier opneemt. Doe dit in samenwerking met een specialist die weet hoe je betrouwbare resultaten verwerft.
Stoffen die zogenaamde ‘methyldonoren’ met zich mee brengen stimuleren de methylering.
(B12 testen bij de huisarts geeft bijvoorbeeld een vertekenend beeld als je al b12 in een supplement gebruikt. Het liefst test je B12 door een aantal testmethodes te combineren om dit echt zeker te weten.)
- Natuurlijk kan je ook DNA onderzoek laten doen gericht op de CYP enzymen. Dit blijft je leven lang vast staan en geeft direct inzicht in de capaciteit van je methylering (en vele andere ontgiftings-processen in je lichaam). Ook geeft het inzicht in de verwerkingscapaciteit van je lever bij gebruik van medicatie en supplementen. Daarnaast zijn er veel voedingsinterventies die remmend of stimulerend werken op de bepaalde CYP enzymen: handig als je weet waar jij op kan gaan letten.
- Naast de onderzoeken kan je preventief of ter ondersteuning de methylering een boost geven door het opzoeken van ondersteunende voedingsmiddelen of supplementen – dit laatste altijd in overleg met een orthomoleculair specialist.
Voedingsbronnen die de methylering kracht bij zetten:
linzen, noten, vis, kidney bonen, mungbonen, wilde rijst, quinoa, zaden(chiazaad, hennepzaad, sesamzaad, zonnebloempitten, pompoenpitten), algen,
gekiemde groenten (zoals alfalfa), avocado, oesters, peulvruchten, ei, uien, knoflook, gevogelte, broccoli, koolsoorten, witlof, bladgroenten en asperges(8,9)
- Ondersteun de sulfatie door veel zwavelhoudende voeding te eten zoals ui, knoflook, prei, bieslook, daslook, asperge, eieren en koolsoorten. Ook de glucuronidatie kan je ondersteunen door kombucha(thee) of calcium-d-glucaraat.
- Zorg dat je zo min mogelijk gifstoffen binnen krijgt zodat je lever wordt ontlast. Dit kan door het vermijden van hormoon-verstorende stoffen. Denk hierbij aan gifstoffen, xeno-oestrogenen, hormoonpreparaten, de anticonceptiepil, gifstoffen uit drinkwater of voeding of milieu, parabenen uit verzorgingsproducten, conserveringsmiddelen, kwik uit vis, enz.).
Je kunt ook inzetten op het verbeteren van de capaciteit van de fase 1 ontgifting door hiervoor voldoende cofactoren binnen te krijgen en remmende factoren te mijden. Wees hier echter voorzichtig: als fase 1 heel snel gaat werken en fase 2 achterblijft, blijven er na fase 1 meer zeer oxidatieve stoffen langer hangen in de ‘tussenfase’(de weg tussen thuis en de vuilstort). Dit doet meer kwaad dan goed en wil je zeker voorkomen. Sowieso helpt het genoeg antioxidanten binnen te krijgen om de schade van oxidatieve vrije radicalen te beperken.
Zoals reeds genoemd is het raadzaam in overleg te treden met een specialist omtrent het verbeteren van je methylering als je een op maat gemaakt advies wilt en wilt ervaren of bepaalde suppletie en specifieke voedingsadviezen voor jou van meerwaarde zijn om je PCOS klachten te verminderen.
Bronnen:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26179605/
- https://www.rivm.nl/media/milieu-en-leefomgeving/hoeschoonisonzelucht/
- https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/verslaving/
- https://www.welingelichtekringen.nl/gezond/1950194/waarom-steeds-meer-mensen-allergisch-zijn.html
- https://vrouwenpoliboxmeer.nl/persoonlijk-advies-bij-comt-enof-mthfr-snps/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0303720710004168#:~:text=PCOS%20is%20associated%20with%20a,distribution%20of%20the%20adipose%20tissue.
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30959484/
- https://www.natuurdietisten.nl/hoge-homocysteine-bloed/
- https://www.natuurdietisten.nl/files/lever%20fase%201%20en%202%20.pdf
Deel dit artikel:
