post vicieuze cirkel pcos 12-5-19

Hoe ontsnap je uit de vicieuze cirkel van PCOS?

Hoe ontsnap je uit de vicieuze cirkel van PCOS?
Vanuit mijn eigen ervaring vind ik het super belangrijk hier inzicht in te krijgen. De afgelopen maanden ervaar ik namelijk weer minder hormoonbalans en hier snapte ik niets van. Ik eet goed, gebruik suppletie, crossfit vaak en tja, als je een bedrijf hebt om vrouwen met PCOS te ondersteunen ben je zelf vrij actief met het syndroom bezig kan ik je vertellen 😉 Om er achter te komen wat bij mij dwars zat (en nog zit, het is namelijk een proces), moest ik voor mezelf en daarmee ook voor jullie op onderzoek uit. Hoe kan het dat mijn levensstijl niet werkt?

De diversiteit van PCOS

PCOS kan je vanuit vele verschillende invalshoeken benaderen. Verscheidene expertises richten hun licht op het syndroom en  kunnen je verder helpen.
Als je bijvoorbeeld net de diagnose hebt gehad of je weet nog niet veel van PCOS, is er op internet veel info dat je kan inspireren om stappen te gaan zetten.

Maar wat nou als je al ontzettend veel heb geprobeerd, en je nog steeds veel klachten ervaart?
Wat nou als je denkt helemaal op de goede manier te leven, en PCOS nog steeds je leven ‘verstoord’?

In deze blog + video ga ik in op deze vragen: en hoe je hier antwoord op kan krijgen. Deze info is voor jou als je ervaart dat je vastloopt of op een plateau zit en je graag verder wilt.

Allereerst: als je nu alles al goed denkt te doen, en je ervaart nog klachten, doe je niet alles ‘goed’. Je dénkt dat je alles goed doet. En je bent ervan overtuigd. Maar als de weg die je bewandelt je niet de goede kant op leidt, is het misschien niet de weg om op te blijven wandelen. Je lichaam en ziel geven signalen, en die signalen zijn er niet voor niets: ze willen je wat vertellen.

Toch is het luisteren naar de werkelijk boodschap van je lichaam ingewikkelder dan het op het eerste gezicht lijkt. Er staat namelijk iets tussen de boodschap en de ontvanger: jijzelf. 

Hoe kan ik er nu tussen staan, ik wil toch het beste voor mezelf?

Waarom hebben mensen een burn-out?
Waarom gaan mensen trouwen om vervolgens weer te scheiden, zelfs met kinderen?
Waarom eten mensen crap als ze weten dat groente beter voor ze is?

Mensen doen niet per definitie wat het beste voor ze is. Ze doen wat ze geloven.

De twee kanten van PCOS

PCOS bestaat uit twee aandachtspunten: het biologische en het spirituele. Beiden dienen in goede conditie te zijn voor hormoonbalans. De biologische conditie bestaat uit aspecten zoals voeding, slaap, beweging, je PH waarde(verzuring), de vetzuurbalans, de werking van je organen, je hormonen, stress.. Eigenlijk alles wat tastbaar of meetbaar aanwezig is.
Hier hebben veel mensen vaak wel een beeld bij. Bij spiritualiteit wordt nog wel eens afgehaakt.. We hebben als nuchtere Hollanders vaak als snel ons oordeel hier over klaar. Echter staat spiritualiteit (in mijn beleving) voor in verbinding staan met álles wat er is.
De spirituele conditie bestaat uit aspecten zoals de verbinding die je voelt met jezelf en met je omgeving. Het betreft het zogenaamde ‘zielsniveau’: dat wat je bent als werkelijk alles om je heen wegvalt.

Meer over het zielsniveau

Ik weet nog heel goed wanneer ik voor het eerst echt ging nadenken over het zielsniveau. Dat is nu drie jaar terug, toen ik een wandeling maakte met een vrouw die mij vroeg hoe ik keek naar mijn  lichaam, geest en ziel. Lichaam en geest kende ik wel en daarmee dacht ik al een hoop te begrijpen 😉 ik kon mij alleen weinig voorstellen bij de ziel.
Ondertussen heb ik er meer over gelezen, gesproken en gehoord: de ziel is eigenlijk wat jij ‘bent’. De ziel ‘is’. Om dit te begrijpen helpt het mij te kijken naar hoe de natuur ‘is’: alles in de natuur is gewoon zoals het is. De natuur geeft geen verdere betekenis aan situaties, bepaalde onderdelen ervan, van het verleden, van de toekomst.. Het is gewoon zoals het is. Zo is het ook met de ziel: die is er gewoon.
Dat wil niet zeggen dat het niets betekend of niets inhoudt, integendeel. Kijk eens wat er gebeurt in de natuur, alles is energie en geeft energie door. Net als de ziel. De ziel is als het ware jouw energie. Sommige mensen noemen dit ook wel trillings-energie, je bent in een bepaalde staat van zijn met een bepaalde trilling. Jouw trillings-energie trekt soortgelijke trillingen aan: dat wat je uitstraalt krijg je veelal terug uit je omgeving.

Er zijn hele boeken geschreven over spiritualiteit en de verschillende opvattingen ervan. Ik houd in deze blog bovenstaande aan.

Mensen geven betekenis

Wij mensen geven de betekenis aan al-dat-is. In principe gaat dat zo ver dat je alles dat je waarneemt of ervaart anders kan interpreteren. Ons geloof en onze overtuigingen maken dat wij de wereld op een bepaalde manier interpreteren.

Een voorbeeld: als ik niet geloof in het hiernamaals en de dood nadert, is de kans aanwezig dat ik onrustig wordt. Als ik wel geloof in het hiernamaals, geloof in een hemel waar ik iedereen die al overleden is weer ga zien en iedereen die nog leeft in de toekomst ook zal treffen, zal ik waarschijnlijk een stuk rustiger zijn.
Of ik nu wel of niet in de hemel kom, het maakt feitelijk geen verschil voor de omstandigheden nu. Het maakt echter heel veel verschil hoe ik met die omstandigheden omga.

Nu is geloof zoals ik het hierboven beschrijf bekend en zijn er veel verschillende geloofsovertuigingen in de wereld.
Maar in principe heeft iedereen een geloofsovertuiging, ook de atheïsten. Zij geloven namelijk níet in de hemel. Zij geloven dat er geen hemel is. Je gelooft altijd iets. Over alles. Over jezelf, je werk, je partner, het leven, jouw invloed op je omstandigheden, noem maar op. Betekenis geven hoort bij het willen begrijpen van een situatie. Als je jouw inzicht wilt vergroten in iets, zou je betekenis aan de omstandigheden moeten geven. En dat doen we dan ook allemaal, massaal (kijk maar eens om je heen vandaag, bijna alles wat je ziet is ingekleurd door een bepaalde mening of overtuiging).

Het geloofssysteem uitgekleed

In het geloofssysteem zit de spelingsruimte waar je wellicht naar op zoek bent. Hiervoor helpt het om dit systeem uit te kleden, waar bestaat het uit?
Kijk daarvoor eens naar de volgende afbeelding:

Het is een soort uitgebreidere versie van de RET Methode, die in de cognitieve gedragstherapie vaak wordt ingezet. Deze methode gaat uit van de vier G’s: gedachten, gevoelens, gedrag, gebeurtenis. Je zou volgens deze methode alles kunnen herleiden naar je gedachten en door je gedachten om te buigen dus ook invloed te kunnen hebben op je gevoelens, gedrag en gebeurtenissen.

Ik weet niet hoe het bij jou zit, maar ik kan mijn gedachtes niet controleren hoor. Ik hoor vaak genoeg een grote lading onzin in mijn hoofd. Veel interessanter is het om een laag verder te kijken, als je het mij vraagt. De laag van het geloof, tussen je ziel/energie en je gedachten in.

Het geloof wordt gevormd door je beweegredenen en overtuigingen. Ook je zelfbeeld, eigenwaarde en zelfvertrouwen komen hier om te hoek kijken. Veel van deze dingen worden je aangeleerd:

– Een kind dat opgroeit bij de IS zal in bijna alle gevallen vol overtuiging die beweging steunen
– Een kind dat opgroeit in een moslims gezin wordt bijna altijd moslims
– Een kind dat geboren wordt in 1990 en opgroeit in Andijk is waarschijnlijk niet gelovig

Maar ook kleinschaliger:

– Een kind dat opgroeit met twee lesbische moeders staat waarschijnlijk open voor homoseksualiteit
– Een kind dat mishandeld wordt in zijn of haar jeugd heeft waarschijnlijk een lager zelfbeeld dan klasgenoten die niet mishandeld zijn
– Een kind met gescheiden ouders die veel ruzie hadden gelooft wellicht minder in de liefde

Kortom: alles wat je meemaakt vormt je en hier trek je conclusies uit. Je leert ervan, je neemt dingen over van je omgeving, je creëert overtuigingen en gaat hier naar handelen.
Op zich is dat nuttig. Hierdoor kunnen we met zijn allen in redelijkheid met elkaar leven: het zou vreemd zijn als het ene kind in een gezin hier in Nederland een IS aanhanger wordt, de ander moslims en de ander atheïst. Overtuigingen en het betekenis geven aan omstandigheden bindt een groep en vormt een samenleving.

Individuele overtuigingen

Op persoonlijk vlak is dat wat je gelooft erg bepalend voor wat je gaat doen. Je geloof leidt uiteindelijk naar je gedrag.

– Een vrouw die gelooft dat ze dom is, zal meer moeite kunnen ervaren zich krachtig op te stellen in een overleg
– Iemand die gelooft dat niemand haar aardig vindt, zal zich meer afzijdig houden in sociale bijeenkomsten en deze situaties minder opzoeken
– Iemand die gelooft dat elke dag keihard sporten nodig is om zich goed te voelen, is elke dag in de sportschool aanwezig (ook bij vermoeidheid)
– Iemand die gelooft dat een feestje niet gezellig is zonder alcohol, zal veel moeite ervaren als ze dit beter niet meer kan doen voor haar gezondheid.

Kort samengevat

1. Je bent bij geboorte dus een ziel, een bepaalde energie.
2. Gaandeweg je leven leer je van alles door je omgeving. Je creëert beweegredenen en overtuigingen, je geloof.
3. Hieruit komen veel van je gedachtes, naast de gedachtes die random door je hoofd heen blijven bewegen.
4. Vanuit je ziel, je geloof en je gedachtes komen bepaalde gevoelens.
5. Samen leiden je ziel, je geloof, je gedachtes en je gevoelens tot bepaald gedrag.
6. Dit gedrag heeft invloed op een gebeurtenis.

Dit is heel belangrijk om te begrijpen, om uit die vicieuze cirkel van PCOS te komen.

Daarnaast is het belangrijk te beseffen dat mensen graag gewoontes creëren. Dat wat je vaak doet, maak je je eigen en gaat vertrouwd voelen. We voelen ons comfortabel en denken dat dit zo moet blijven, dat het ‘bij je hoort’. Dat wat je vaak doet koppel je dan aan je identiteit.
Ik was bijvoorbeeld tot acht jaar terug onbekend met crossfitten. Ik was geen sporter, laat staan krachttraining. Fitness had ik geprobeerd maar dit demotiveerde mij alleen maar. Crossfit vond ik leuk en hier werd ik fanatiek in. Nu, acht jaar later, noem ik mezelf sportief en zien mensen mij ook zo. Echter, dit is ontstaan omdat ik het gewoon heel vaak ben gaan doen. 
Ik heb mezelf als het ware in een omgeving gebracht waar sporten normaal was en hierdoor werd het voor mij ook normaal. Het creëerde de overtuiging dat ik ‘een sporter ben’, ik koppelde het aan mijn identiteit. Door het vaak te doen werd de overtuiging alleen maar versterkt.

Dit kan bekrachtigend werken, maar ook ontkrachtend. Als jij nu ontzettend gewend bent aan een bepaald patroon en je je hier helemaal mee identificeert, is het moeilijk dit los te laten for the better.
Afgelopen week sprak ik een vrouw met PCOS die het lastig vond rust in te bouwen in haar leven, ook al wist ze dat het ontbreken van rust en de hoge mate van stress in haar leven waarschijnlijk de oorzaak was van haar huidige PCOS klachten. Ze noemde:

ik ben nu eenmaal een sporter en vind het verschrikkelijk om hierin te minderen. Dat wil ik gewoon echt niet, het is mijn uitlaatklep.’

Je kan je hierbij afvragen of dit echt zo is, of dat ze dit zo gewend is dat ze zich hier comfortabel in voelt (en ze bij het afwijken hiervan dus onrustig voelt).

Ook als iemand elk weekend drinkt bij gelegenheden, groeit bij hem of haar de overtuiging dat drinken nodig is om het gezellig te hebben. Als diegene stopt, voelt dit als een gemis en zullen de gelegenheden inderdaad minder gezellig zijn. Het lijkt alsof zijn overtuiging klopt: zonder alcohol is het minder gezellig. Het vergt tijd en herhaling om de oude overtuiging los te laten en de nieuwe overtuiging te kunnen waarderen(en het dus comfortabel voelt).

 

Dit voorbeeld illustreert wat ik bedoel:

Stel, je bent aan het wandelen en je komt bij een groot maisveld. Je moet er dwars doorheen om verder te kunnen. Het veld is nog nooit doorkruist dus je begint gewoon te lopen.
Uiteindelijk kom je ergens uit aan de andere kant van het veld. Je besluit verder te gaan met je route.
De volgende dag tref je weer hetzelfde maisveld en je ziet nog waar je gelopen hebt. Daarnaast weet je ook waar het pad op uit komt: je hebt het immers gister ook al gelopen. Je kiest hetzelfde pad, dit is meer vertrouwd én beter begaanbaar dan de rest van het veld – het is hier en daar al vlak getrapt.
De dagen die volgen heb je veel zin om te wandelen en doorkruis je iedere keer hetzelfde maisveld op dezelfde manier. Het pad wordt steeds begaanbaarder en comfortabeler.
Maar in de periode dat volgt ben je niet zo blij met waar je uitkomt na het maisveld. De route die je na het verlaten van het maisveld moet afleggen valt je wat zwaarder. Als je bij de ingang van het maisveld staat, twijfel je: ga je je oude vertrouwde pad bewandelen of kies je ervoor een nieuw pad te maken?
Pfoe.. Een nieuw pad, die je nog helemaal plat moet stampen én waarvan je niet weet waar het uitkomt? Nee, je gaat toch maar voor het oude pad. Dat kost tijdens het doorkruisen een stuk minder moeite – en wie zegt dat een nieuw pad je naar een beter punt leidt?
Pas als de pijn aanhoudt en dusdanig groot is, zal je het afleggen van een nieuwe route serieus gaan overwegen. En dan nog vergt het moed en doorzettingsvermogen het nieuwe, onbekende pad in te slaan.

Terug naar PCOS

In je leven leidt bepaald gedrag naar PCOS. Je doet dingen die de balans verstoren: bewust of onbewust. Je lichaam wil zo optimaal mogelijk functioneren en zal bij de juiste omstandigheden ook goed functioneren als je PCOS hebt. Als jij nu het idee hebt dat je vastloopt, kan het helpen in te zoomen op wat je gelooft. De afbeelding kan hierbij helpen: door bijvoorbeeld eerst je gedrag onder de loep te nemen kan je via gevoelens en gedachtes uitkomen op wat je gelooft.

Let hierbij op: je overtuigingen kunnen hardnekkig zijn. Zeker als bepaald gedrag naar PCOS heeft geleid, kan dit je geloofssysteem bevestigen. Een voorbeeld:

Mijn overtuiging was dat ik heel clean moet eten en vaak moet sporten om van PCOS af te komen.
Dit leidde tot vier keer in de week trainen en een strikt voedingspatroon aanhouden, aangevuld met supplementen.
Mijn menstruatie bleef uit: klachten bleven aanwezig.
Mijn conclusie: ik doe het nog niet goed genoeg met mijn voedingspatroon en sportritme. Ik ga vaker sporten, wellicht moet ik nog fitter worden, minder vet eten en ik laat een bloedtest doen om te kijken welke supplementen mij beter kunnen ondersteunen.
Mijn overtuiging werd sterker: clean eten en vaak sporten is super belangrijk, anders gaat het nog minder goed. Mijn overtuiging werden oogkleppen waardoor ik andere waarheden niet goed in wilde zien.
Tot ik stagneerde. Uiteindelijk vormen zich in een dergelijk proces belemmerende overtuigingen. Ze werken je tegen, ze laten je niet inzien wat er nog meer kan.

Daarnaast worden bepaalde overtuigingen versterkt door emoties als angst en daarmee nog minder makkelijk om te buigen.

Hoe vorm je een geloofssysteem dat wél werkt?

Je krijgt genoeg signalen om mee aan de slag te gaan: je moet ze alleen willen zien. Hoe doe je dat?

  1. Krijg inzicht in je geloofssysteem:
    1. Wat vind je jezelf waard?
    2. Wat mag je van jezelf?
    3. Wat verdien je van jezelf?

Hieruit vloeit uiteindelijk voort wat je doet, ook als dit niet-werkende omstandigheden in stand houdt. Als je bijvoorbeeld eigenlijk geen snoep meer zou moeten eten, maar je doet het toch, zou je jezelf af kunnen vragen of het wel klopt wat je jezelf waard vindt.
Inventariseer eens wat jij op bovenstaande vragen antwoord – concrete situaties/gedragingen waar je van af zou willen, leiden je tot inzicht.

  1. Weet welke beperkende overtuigingen je verandert wilt hebben:
    1. Wat zijn jouw beperkende overtuigingen?
    2. Hoe houden die je tegen? Beschrijf dit.
  2. Creëer duidelijke beweegredenen:
    1. Waarom wil je van je beperkende overtuigingen af?
    2. Waar wil je naartoe bewegen en waarom?
    3. Wat is er zo belangrijk aan?
    4. Waar sta je voor?
    5. Hoe zou je liever willen zijn?
    6. Wat zou je liever willen voelen?
    7. Hoe zou je liever willen handelen?
  3. Creëer een andere/tegenovergestelde overtuiging die je helpt te doen wat je werkelijk wilt doen. Een voorbeeld van een beperkende overtuiging: ‘als ik mijn emoties toon kunnen mensen mij afkraken’. Een voorbeeld van een helpende overtuiging: ‘als ik mijn emoties toon kunnen mensen mij beter steunen en begrijpen’. Repeteer deze overtuiging: herinner je jezelf hier meerdere keren per dag aan (door post-its, een wekker op je telefoon, etc).
  4. Ga staan voor wat je belangrijk vindt: ergens voor gaan staan en dit uitdragen helpt je te groeien: je straalt een bepaalde energie uit dat door je omgeving wordt opgevangen. Hierdoor zal je ook meer van die energie terug krijgen en makkelijker je doel behalen (ook wel manifesteren genoemd). Andersom werkt dit ook zo: als je in een lage energie blijft leven, zal je ook meer van die lage energie aantrekken. Het begint bij jou, maar je kan jezelf helpen je bewust te omringen met andere omstandigheden die in lijn liggen met wat jij belangrijk vindt (zoals een lidmaatschap op crossfit, bijvoorbeeld).
  5. Verander je overtuigingen: door genoeg ervaringen op te doen die in lijn liggen met wat jij belangrijk vindt, bevestig je je nieuwe, prille overtuigingen. Je draait de vicieuze cirkel om en begint te groeien. Als je inzicht heb gekregen wat je wilt gaan veranderen en je gaat over in actie, helpt het om te beseffen dat we van nature meer voorkeur hebben voor comfort. Denk aan het voorbeeld van het maisveld: onze voorkeur gaat naar het bewandelen van het comfortabele pad. Echter kan alles ook weer comfortabel worden: als we durven ons pad te veranderen zal onze geest snel op zoek gaan naar nieuwe vormen van comfort en gewoonte.
    Doen dus!
  6. Creëer nieuw, helpend gedrag: uiteindelijk leidt alles tot bepaald gedrag wat je helpt om in balans te komen met je PCOS. Geef dit de tijd en geniet van de reis.

Samenvatting

PCOS is een syndroom waarvan de symptomen door vele omstandigheden kunnen verslechteren. Door goed naar je lichaam te luisteren kan je jouw leven zo inrichten dat je hormoonbalans ervaart. Als je nu het gevoel hebt vast te zitten, werk je jezelf bewust of onbewust tegen.  Je hebt ergens in je leven een geloofssysteem aangeleerd en daarmee bepaalde (beperkende) overtuigingen. Deze kunnen in de weg staan voor gedragsverandering en zijn vaak hardnekkig om te herkennen – laat staan onder ogen te willen zien.

– Je bent bij geboorte dus een ziel, een bepaalde energie.
– Gaandeweg je leven leer je van alles door je omgeving. Je creëert beweegredenen en overtuigingen, je geloof.
– Hieruit komen veel van je gedachtes, naast de gedachtes die random door je hoofd heen blijven bewegen.
– Vanuit je ziel, je geloof en je gedachtes komen bepaalde gevoelens.
– Samen leiden je ziel, je geloof, je gedachtes en je gevoelens tot bepaald gedrag.
– Dit gedrag heeft invloed op een gebeurtenis.

De afbeelding neemt je stapsgewijs mee in hoe dit proces ontstaat en werkt.
Dit proces kan je echter ook omkeren, door het uitvoeren van de volgende stappen:

1. Krijg inzicht in je geloofssysteem.
2. Weet welke beperkende overtuigingen je verandert wilt hebben:
3. Creëer duidelijke beweegredenen:
4. Creëer een andere/tegenovergestelde overtuiging die je helpt te doen wat je werkelijk wilt doen.
5. Ga staan voor wat jij belangrijk vindt
6. Verander je overtuigingen
7. Creëer nieuw, helpend gedrag
Je bent bij geboorte dus een ziel, een bepaalde energie.

Kan je hiermee aan de slag? Mooi! Waarschijnlijk ben je dan al een heel eind in je proces met PCOS. Als dit voor jou nog lastig is, zit je waarschijnlijk nog in fase 1 van PCOS. Wat dit is en hoe je hier mee om kan gaan deel ik in mijn nieuwsbrief volgende week(samen met drie recepten die je biologische conditie een boost geven!). Wil je op de hoogte blijven? Stuur dan even een mail naar info@loesreus.nl of laat je gegevens achter bij contact.

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.

Blog 13 foto

PCOS en stress: hoe werkt stress?

Het wordt vaak genoemd, soms zelfs als excuus. Mensen ervaren vaak (werk)druk of stress in hun leven en dit wordt door sommigen als ‘normaal’ gezien of gedoogd.

Maar wat doet die stress nu echt? Wat is het proces in het lichaam precies?
Bewustwording geeft inzicht en inzicht zet aan tot actie, dus het kan (wederom) helpen hier wat meer over te weten. In mijn eerste post over stress heb ik hier al het een en ander over vertelt, vandaag ga ik er verder op in. 

Blog 13 foto

Wat is de HPA-as?

De HPA as staat voor Hypothalamus-Pituitary-Adrenal-as, in het Nederlands de Hypothalamus, hypofyse, bijnier as. Deze drie onderdelen van het lichaam werken samen bij stressreacties.

De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen dat signaleert. Het signaleert de stand van zaken in het lichaam en van buiten het lichaam. Het ontvangt onder andere vanuit je zintuigen informatie.
Als er een stressvolle situatie plaatsvindt, merkt de hypothalamus dit op en geeft het vervolgens een signaal aan de hypofyse.

De hypofyse is een kleine klier in de hersenen die vele hormonen kan produceren. Afhankelijk van de behoefte van het lichaam, geeft het specifieke hormonen af. Bij de ‘stress’-boodschap van de hypothalamus zal de hypofyse het hormoon ACTH afgeven.

De bijnieren merken de ACTH op. Bijnieren zijn kleine organen die als het ware bovenop de nieren liggen. Je kan de bijnier verdelen in twee onderdelen: het bijniermerg en de bijnierschors.

Het bijniermerg bevindt zich onder de verschillende lagen van de bijnierschors en produceert adrenaline en noradrenaline, de hormonen die in stresssituaties zorgen voor alertheid en paraatheid zoals ik in mijn vorige post al aangaf.

De bijnierschors bestaat uit drie lagen:

De buitenste laag produceert mineralocorticoïden; hormonen die de bloeddruk in stand houden, omdat deze hormonen de nieren aanzetten om vocht vast te houden.
De laag daaronder produceert glucocorticoïden; dit zijn hormonen met verschillende effecten:

– Het bevorderd de vorming van glucose (!)
– Het produceert cortisol bij stresssituaties
– Het heeft invloed op de vetverdeling
– Het onderdrukt je afweer
– Het onderdrukt ontstekingen
– Het bevorderd de afbraak van eiwitten (waar glucose van gemaakt kan worden).

De binnenste laag produceert mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen (androgenen en oestrogenen).

Als de hypofyse ACTH aanmaakt in een stresssituatie, wordt er door de bijnieren (oa) extra glucocorticoïden aangemaakt. De aspecten van bovenstaande opsomming zullen daardoor meer aanwezig zijn.

Dit proces is GOED!
Alleen, bij blijvende stress wordt het minder goed:

Blijvende stress zorgt voor blijvend verhoogde aanmaak van corticoïden; blijvend verhoogt cortisol in het bloed. De bijnieren zijn continue flink aan het werk (en denk dan ook even terug aan mijn blog over die sprinter).

Hoewel je lichaam dit echt wel een tijdje vol houdt, worden de receptoren die reageren op cortisol naar mate de tijd verstrijkt steeds minder gevoelig. Cortisol wordt wel in dezelfde mate aangemaakt, maar niet meer als zodanig opgepakt door het lichaam (vergelijk dit met het proces bij insulineresistentie of denk aan bijvoorbeeld die alcoholist die steeds beter tegen drank kan voordat hij dronken wordt: de receptoren worden minder gevoelig bij veelvuldige blootstelling). Dit kan leiden tot bijvoorbeeld de volgende symptomen:

– Als je ’s ochtends wakker wordt heb je het gevoel nog uren te kunnen slapen
– Je sleept jezelf vervolgens door de ochtend heen
– Je hebt echt koffie/cafeïne nodig om te kunnen functioneren
– Je ervaart weinig geduld, een kort lontje
– Je concentratie wordt steeds minder

Allemaal dingen waar cortisol normaal een positief en essentieel effect op heeft.

Als je geen gehoor geeft aan dit soort signalen en de stress blijft aanhouden, kan dit uiteindelijk leiden tot bijnieruitputting(1). Dit is eigenlijk de lichamelijke vorm van een burn-out en komt ook vaak samen met een mentale burn-out. Bijnieruitputting staat voor een verstoring in de werking van de HPA-As. Dit betekend dat de langdurige verhoging van cortisol in het bloed ertoe heeft geleid dat de hypofyse en hypothalamus onvoldoende functioneren. Dit komt door de negatieve terugkoppeling van cortisol: in een gezonde situatie geven de hypothalamus en hypofyse een signaal naar de bijnier om cortisol aan te maken. Als dit gebeurt is, is er dus meer cortisol in het bloed. Dit wordt door de hypothalamus opgemerkt en die stopt met het stimuleren van de hypofyse om ACTH aan te maken.

Bij constante stress wordt de HPA as constant gestimuleerd en daardoor is er een constante verhoging van de hierdoor aanwezige stoffen, waaronder cortisol. Dit leidt onder andere tot schade aan en verlies van neuronen en weefsels. Naarmate deze situatie aanhoudt wordt de HPA-as steeds minder responsief. Uiteindelijk leidt dit tot een systeem wat amper tot niet meer reageert. Hierdoor zullen o.a. cortisolwaardes die gemeten worden juist lager uitvallen(2).

Maar, hoe staat bijnieruitputting of voorstadia hiervan in verband met PCOS?

Zoals ik al eerder schreef kan de bloedsuikerspiegel bij PCOS instabiel zijn door insulineresistentie. Er is sprake van pieken, maar ook van dalen. Bij een bloedsuikerdip kan het lichaam op drie manieren helpen; allereerst probeert het lichaam de dip te herstellen door glucagon aan te maken. Glucagon heeft een tegenovergesteld effect als insuline, het verhoogt de glucosewaardes in het bloed. Beide stoffen worden door de alvleesklier aangemaakt. Bij een diepere dip in de bloedsuikerspiegel moet de bijnier echter bijspringen door adrenaline en zeker ook cortisol aan te maken. Als de bijnier overbelast is, verloopt dit proces stroever en is het lichaam minder in staat accuraat te reageren op bloedsuikerdips. Het kan daardoor insulineresistentie in de hand houden. Ook zorgt een overbelaste bijnier voor minder aanmaak van DHEA, een stof dat ook van invloed is op je hormoonbalans.

Andersom werkt het net zo; de insulineresistentie die vaak gepaard gaat met PCOS, vraagt meer van de bijnier en kan ervoor zorgen dat bijnieruitputting sneller optreed.
Het stabiliseren van je bloedsuikerspiegel door bepaalde voedingskeuzes kan dus zowel op insulineresistentie als bijnieruitputting een positief effect hebben.

Daarnaast produceert de binnenste laag van de bijnierschors geslachtshormonen. Hoewel dit in geringe mate gebeurd, zorgt bijnieruitputting wel voor een verminderde werking van deze afgifte.

Ook wil ik nog even terugpakken naar de hypofyse. Deze klier heeft hoofdzakelijk de focus op stress, stofwisseling en voortplanting. Een lichaam dat zich bevind in ‘paniekstand’, heeft minder belang bij een goed werkende stofwisseling en heeft minder behoefte aan voortplanten. Stress betekend gevaar; het is levensreddend en dat heeft voorrang op de andere processen.
Op het gebied van voortplanting zorgt dit voornamelijk voor een verminderde aanmaak van progesteron door de bijnieren, waardoor oestrogeen kan gaan overheersen. Er kan een oestrogeendominantie ontstaan, wat een negatief effect heeft op PCOS. Hierover lees je hier meer.

Tot slot

Ik ben mij bewust dat PCOS bij iedere vrouw een andere vorm kan aannemen, met andere klachten, symptomen en oorzaken. Toch is stressreductie in mijn beleving één van de meest essentiële aandachtspunten als je jouw klachten wilt verminderen. Het optimaliseren van je voedingspatroon is belangrijk, maar zoals je hierboven kunt lezen zijn de gevolgen van stress ook groot.
Ook bij vrouwen zonder insulineresistentie en/of waar geen sprake is van overgewicht, kan stress een grote rol spelen bij het uitblijven van jouw menstruatie.

Bronnen:

  1. Bijnieruitputting kenniscentrum, oorzaken, symptpmen en behandeling, bijnieruitputting.com
  2. Stichting Orthokennis, Weerbaar tegen stress, 2017, https://www.orthokennis.nl/nieuws/weerbaar-tegen-stress

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.

blog 12 foto

PCOS en stress: leef als een sprinter

Vandaag het vervolg op het onderwerp stress. Stress en PCOS kunnen elkaar sterk beïnvloeden. Door stress te reduceren in je leven, kan je minder klachten van je PCOS ervaren.

blog 12 foto

Laten we het eens omdraaien. Niet denken vanuit stress, maar juist denken vanuit ontspanning. Vorige keer noemde ik al dat je stress makkelijker toelaat in je leven dan je denkt.

Het helpt mij daarvan bewust te worden als ik nadenk vanuit het startpunt ontspanning – wat zijn de omstandigheden als ik helemaal ontspannen ben?

Als ik ontspannen ben..

– Ben ik omringd door mensen waarbij ik mij vertrouwd voel
– Ben ik uitgeslapen
– Heb ik genoeg tijd voor wat mij te doen staat
– Bevind ik mij in een rustige situatie zonder harde geluiden of lichten
– Focus ik vaak op één ding dat ik interessant vind
– Zit ik niet te scrollen op social media
– eet ik gezond
– Kijk ik uit naar leuke dingen in de toekomst
– Heb ik net een zware (lichamelijke) opdracht voltooid

Er zijn natuurlijk altijd situaties waarbij je bovengemiddeld veel stress voelt. Maar we staan veel vaker bloot aan stress in de vorm van lichte spanning, onrust of ontevredenheid. We staan altijd ‘aan’ en vullen de gaten tussen onze activiteiten op met input.

Of tijdens het uitvoeren van activiteiten schakelen we steeds met onze aandacht – vaak doordat laptop, tv, telefoon of andere factoren uit je omgeving dat van je ‘vraagt’. Terwijl er juist in de tussenliggende periodes ruimte is voor creativiteit, rust en overdenking(1).

Afgelopen week zag ik op social media (..) het volgende: ‘Leef als een sprinter’.

Want een sprinter: geeft korte tijd vol-gas en neemt daarna veel rust. Is gespierd, gezond en sterk.

Een marathonloper daarintegen verbruikt al zijn reserves tot hij er (letterlijk) bij neervalt. Is vaak mager en oogt ongezond.

Toch leven veel mensen als een marathonloper. Vanaf het moment dat we opstaan is er een aaneenschakeling van activiteiten of input.

Dat neemt kosten met zich mee – het kost ons welzijn. Eerst een beetje, maar als je geen gehoor geeft aan de signalen van je lichaam en geest kan het zelfs leiden tot burn-out of depressie. Het leven als een marathonloper heeft ook zeker een nadelig effect op PCOS.

Wat kan helpen is om stap voor stap te kiezen voor een leven als een sprinter: Als je overgaat op actie, doe dat dan all-in door je er volledig op te focussen. Maar kies daarna ook volledig voor rust. Schakel in je rust echt even uit door bijvoorbeeld te wandelen, even te liggen in de zon, te mediteren, rek en strek oefeningen te doen, de natuur op te zoeken.. Kies een activiteit die weinig nieuwe input met zich mee brengt. Denk aan situaties waarin jij zeker weten ontspannen bent. Hoe zien die er uit? Probeer dit soort situaties meer op te zoeken. Schrijf voor jezelf eens uit waar jij stress van krijgt, en waarvan juist niet. Wordt je bewust van jouw stressoren.

En het is echt niet zo dat je volledig in het nu en 100% zen door het leven moet gaan om verschil te gaan merken(wat is zen überhaupt?). Ik ben ook vaak genoeg onder invloed van stress – maar door te blijven oefenen en je gaandeweg steeds bewuster te worden van jouw invloed hierop, worden je stressoren en de effecten ervan steeds kleiner.

Het verschil kan je al gaan maken door één pauze per dag te nemen waarin je iets doet dat je rustig maakt. Of door stress sneller te leren herkennen bij jezelf – zodat je anders naar situaties die je stress kunnen geven leert kijken. En om chronische stress een halt toe te roepen. Er zit een groot verschil tussen een stressvolle situatie en langdurige en aanhoudende stress.

Maar ook hier; je kan jezelf nog zo goed trainen om anders met stress om te leren gaan, maar als de basis niet goed is wordt dit best een uitdaging. Als je structureel te weinig slaapt, ongezond eet of je agenda te vol propt, ben je vatbaarder voor stress. En dus ook voor PCOS. Kies dus echt voor jezelf en voor wat jij nodig hebt. Als je dat niet serieus neemt, zal er niets veranderen.

Bronnen:

  1. Wouter van Noort, Is daar iemand, 2017

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.

Blog 11 foto

PCOS en stress: wat is stress?

Iedereen heeft stress. En dat is maar goed ook! Stress is een fantastische manier om:

In actie te komen
Te doen wat nodig is
Snel te handelen bij gevaar
Scherp van geest te zijn

Je kan in een stressvolle situatie spreken van een stressor (de situatie die stress veroorzaakt) en de stressrespons (de reactie op de stressor). Stress is het gevolg van de stressor en de aanleiding van de stressrespons.
Stress heeft een oeroude functie: ons in leven houden. Biologisch gezien wordt stress gevormd in een bedreigende situatie.
 Psychologisch gezien wordt stress gevormd zodra je een situatie als bedreigend inschat. Dat is nogal een verschil! Wat als bedreigend ervaren wordt, is voor iedereen anders.

Blog 11 foto

Als er sprake is van een dreigende situatie, maakt het lichaam direct adrenaline en noradrenaline aan. Deze stoffen stimuleren het sympatisch zenuwstelsel. Bij deze stimulering wordt ons lichaam klaargestoomd voor actie; vechten of vluchten. Spieren spannen zich aan, bloeddruk en hartslag verhogen, pupillen verwijden, ademhaling versnelt en de spijsvertering vertraagd. Dat is mooi: het lichaam is klaar om zichzelf uit de situatie te kunnen redden.

Als de stressvolle situatie langer duurt, maakt het lichaam extra cortisol aan. Dit zorgt voor de aanvoer van nieuwe energie door glucosewaardes in het bloed te verhogen. Je lichaam kan extra vluchten of extra vechten.

Biologische ofwel positieve stressoren zijn bijvoorbeeld:

– Er komt een agressieve hond op je af gerend
– Er ontstaat onweer en heftige regen wanneer je aan het SUPpen bent
– Er komt een losgekoppelde caravan op je af op de snelweg
– Je moet een presentatie geven op je werk
– Je staat in de finale van een sportwedstrijd op het punt van de start

Echter, er zijn ook andere vormen van stressoren:

– Je ervaart al enkele weken een te hoge werkdruk
– Je hebt vaak ruzie in je relatie en twijfelt of jullie bij elkaar blijven
– Je bent aan het afstuderen en bent te laat begonnen met je scriptie
– Je komt financieel net aan rond afgelopen maanden en je wasmachine gaat stuk

Je ziet het verschil; in het ene rijtje volgt er een lichamelijke reactie na de stressor, in het andere rijtje niet. Je lichaam ‘ontlaad’ niet en ervaart langdurig een (wellicht mindere) mate van stress.
Dit betekend dat de cortisolgehaltes in je lichaam langere tijd verhoogd zijn. Deze waardes hebben invloed op je bloedsuikerspiegel, cortisol zorgt immers voor afgifte van glucose aan het bloed voor extra energie. Mooi als je dit ook echt nodig hebt, minder mooi als je er vervolgens niets mee doet.

Eerder heb ik geschreven over insulineresistentie bij veel vrouwen met PCOS. Hier komt dit wederom om de hoek kijken: de verhoogde glucosewaardes in het bloed worden gesignaleerd door het lichaam, insuline wordt aangemaakt om dit weer te stabiliseren, maar de resistentie zorgt voor een matig verloop van het proces wat hoort te volgen (voor meer info, check mijn vorige blogs).

Dit zorgt er voor dat de glucose-verhoging in het bloed door de aanwezige cortisol (stress) niet gemakkelijk kan worden omgezet in energie. Ook als je een sprintje zou gaan trekken, zou die aanwezige glucose matig omgezet worden in energie en dus ook niet zo gemakkelijk afnemen als bij een persoon zonder insulineresistentie (al is het wel verstandig regelmatig te sporten, omdat dat insulineresistentie tegengaat en een positief effect heeft op je hormonale balans, maar dat even terzijde).

Het is dus fijn en belangrijk om je cortisolwaardes laag te houden wanneer je jouw klachten van PCOS wil verminderen. De beste manieren zijn:

  1. Niet gestresst raken (makkelijk om te zeggen). Door stressvolle situaties te vermijden of anders naar deze situaties te leren kijken.
  2. Actief rust opzoeken door situaties te creëren waarvan je weet dat je tot rust komt. Dit kan bijvoorbeeld een lange douche zijn, zangles, sporten, yoga, meditatie, sauna of een wandeling. Of zoals ik, op het SUP-board zoals op de foto.

Stress is een complex onderwerp dat je makkelijker toelaat in je leven dan je denkt. Wees er in ieder geval van bewust dat PCOS en stress sterk met elkaar verbonden zijn en het verminderen van stress minstens zoveel aandacht behoeft als bijvoorbeeld voedingsaanpassingen.

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.