blog 32

Hoe jouw omgeving je tegenwerkt en wat je er zelf aan kan doen

Dit verhaal gaat over Sofie. Sofie is een jonge vrouw van 30 jaar en werkt parttime als hoofdcaissière bij een groot supermarktketen. Ze woont samen met haar man Thomas, die een eigen bedrijf heeft in de handel van autobanden. Ze hebben geen kinderen.

Sofie en Thomas hebben allebei overgewicht. Hoewel Thomas hier geen problemen door ervaart, voelt Sofie zich futloos. Ze ervaart schommelingen in haar menstruatiecyclus en stemmingswisselingen. Ze is erg somber de laatste tijd, wat invloed heeft op haar relatie met Thomas. Er zijn vaker ruzies en Thomas vindt dat Sofie zeurt. Hij heeft allang al aangegeven dat ze eens moet stoppen met al dat snoepen, als ze er zo’n last van heeft.
Nadat Sofie haar frustraties heeft gedeeld bij haar kaartersclubje, wordt haar door een vriendin geadviseerd contact op te nemen met een diëtist. Hier krijgt ze tips om haar voedingspatroon aan te passen met het doel om af te vallen. De diëtist maakt een op maat gemaakt plan voor Sofie om zelf wat aan haar situatie te doen.

Klinkt goed! Sofie is ervan overtuigd dat ze het doel gaat halen wat ze voor ogen heeft. Ook Thomas en de vriendinnen van de kaartersclub zijn enthousiast. Met de tips van de diëtist kan Sofie haar eetgedrag aanpassen en zullen haar klachten verminderen.

Wat denk jij? Gaat het Sofie lukken?

blog 32

In de praktijk komen situaties zoals bij Sofie heel vaak voor. Veel mensen starten met goede moed met het aanpassen van hun leefstijl. Toch liegen de cijfers er niet om:

In 2017 had 49% van de Nederlanders boven de 18 jaar overgewicht.(1)
8,8 miljoen mensen in Nederland is chronisch ziek. Dit is 52% van de bevolking. (2)
10% van de vrouwen heeft PCOS. (3)

Verwacht wordt, dat deze cijfers alleen maar gaan toenemen – zolang we zo doorgaan.

Hoe kan dat nou? Als iedereen net als Sofie te horen krijgt wat zij moet doen?

Mensen zoeken graag een oplossing voor de problemen die ze ervaren.
Echter, er heerst een hardnekkige denkfout(4). Iemand die zelf problemen ervaart, denkt de oplossing ook volledig bij zichzelf te kunnen vinden.

Dit kent twee fases:

1: De oplossing ligt bij mezelf en ik zoek geen hulp.
2: De oplossing ligt bij mezelf, maar ik zoek wel hulp.

We gaan massaal in therapie, naar de sportschool of op dieet. Hoewel de persoonlijkheidspsychologie hier inderdaad ontwikkelmogelijkheden over beschrijft en erkend, is er sprake van een ‘ondergeschoven kindje’:

De invloed van sociale omstandigheden.

We hebben allemaal de neiging om het gedrag van mensen te verklaren door ons te richten op de persoonlijkheid van diegene:

‘Dat lukt Tim wel, Tim is een doorzetter!’
‘Dat is niks voor Charissa, ze heeft totaal geen concentratie.’
‘Piet kan niet presenteren, hij is ontzettend verlegen’

Het voelt wellicht veilig of logisch om te denken dat dit klopt.
Hierdoor lijkt het immers dat je de oplossing kan vinden bij jezelf, je hebt er macht over. Als iets je lukt, komt het door jou en als iets je niet lukt komt het ook door jou (en kan je besluiten het zelf te leren).

Echter, we zijn sociale wezens. Theorieën als ‘the need to belong’ en de piramide van Maslow onderkennen dit. De piramide van Maslow illustreert hoe de verbondenheid met andere mensen de emotionele processen en motivaties sterk kan beïnvloeden (5). Hiermee wordt bedoeld dat verbondenheid met andere mensen vóórgaat: het doel om bijvoorbeeld vijf kilo af te vallen is uiteindelijk minder belangrijk.
In de praktijk betekend dit bijvoorbeeld: als je als doel stelt vijf kilo af te willen vallen en in het proces merkt dat dit te grote veranderingen met zich mee brengt op sociaal gebied, zal je bezwijken en de sociale verbindingen weer verbeteren.

Een studie van de universiteit van Michigan (USA) concludeerde dat mensen met voldoende ondersteunende sociale relaties over het algemeen minder opties nodig hebben om een optimale keuze te maken in vergelijking met mensen die duidelijk minder gewaardeerde sociale relaties hebben (6).

Conclusie: we worden beïnvloed door onze omgeving, ook als het gaat om onze ogenschijnlijk individuele prestaties.  Tim kan een doorzetter zijn omdat hij zich gesterkt voelt door zijn vrienden en familie. Charissa heeft al zo vaak gehoord dat ze een dagdromer is, dat ze zich mogelijk niet geconcentreerd inzet en Piet zou best wel eens in een vertrouwde setting heel goed kunnen presenteren.

Terug naar het verhaal van Sofie. Hoe zou zij haar doel kunnen bereiken in haar situatie?
Is de kans groot dat zij blijvend resultaat behaald met de individuele tips?

Waarschijnlijk niet.

Wat Sofie zou helpen, is als ze haar context gaat veranderen.

Lid worden van een actieve sportvereniging.
De kaarters uitnodigen voor een wandeling.
Een maatje zoeken die al meer bekend is op het gebied van gezondheid.
Met Tomas een plan opstellen om thuis samen aanpassingen door te voeren op het gebied van voeding – wat bij hen beiden past.

Want hoe jouw omgeving wordt, wordt jij ook.
En de uitzonderingssituaties die er altijd zullen blijven, wegen dan lang niet zo zwaar.

Mijn doel van dit artikel is om jou eens te laten nadenken over jouw sociale omgeving.
Het is aan jou de beweging in gang te zetten om die geschikte context te creëren.
Vervolgens zorgt die context ervoor dat je jouw doelen kan gaan behalen.

Wat werkt mee? Welke situaties liggen in lijn met jouw doel?
Wat werkt niet mee? Kan je dat veranderen?

Denk daar dit weekend eens over na. En DOE vervolgens vooral: alleen dat wat je toepast is uiteindelijk echt van waarde.

Bronnen:

  1. Volwassenen met overgewicht en obesitas 2017, Volksgezondheid en Zorg, RIVM
  2. Chronische ziekten en multimorbiditeit, Cijfers en Context, Volksgezondheid en Zorg, RIVM
  3. Stichting PCOS, Wat is PCOS, https://www.stichtingpcos.nl/alles-over-pcos/wat-is-pcos/
  4. Sociale Psychologie, Elliot Aronson, 2012
  5. Maslow, A. H.(2013). A Dynamic Theory of Human Motivation. Black Curtain Press.
  6. Supportive Social Relationships Attenuate the Appeal of Choice, Psychological Science, O. Ybarra, David S. Lee & R. Gonzalez, 2012

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.