PCOS kan vanuit drie wegen ontstaan:

1. Erfelijkheid; PCOS of hormonale disbalansen zijn al aanwezig in de familie. De vrouw wordt geboren met DNA waarin de PCOS als het ware al in verstopt zit.
2. Beïnvloeding tijdens de zwangerschap van de moeder. De embryo is tijdens het proces waarin haar follikels gevormd worden zeer gevoelig voor chemische stoffen voor buitenaf. Als de moeder hier op dat moment aan wordt bloot gesteld, kan dit PCOS veroorzaken.
3. Omstandigheden na de geboorte, leefstijl- en omgeving gerelateerd. Denk hierbij aan voeding, beweging, verdere leefstijl, stress.

Alle drie de wegen leiden naar een hormonale disbalans dat PCOS genoemd wordt. Hoe deze disbalans exact ontstaat, is moeilijk te achterhalen. Er is al veel onderzoek naar gedaan, maar er is nog geen eenduidige en heldere verklaring voor gevonden. Wel is duidelijk dat wanneer er sprake van erfelijkheid is, de uiting van deze genetische symptomen afhankelijk kan zijn van de omstandigheden ná de geboorte (zoals bij bijvoorbeeld schizofrenie ook het geval kan zijn).

Onderzoek laat wel zien dat vrouwen met PCOS veelal verhoogde LH gevoeligheid van de eierstokken kan hebben. Dit speelt mee bij het ontstaan van het syndroom. Deze gevoeligheid verstoord het normale proces en zet schommelingen extra aan. Insuline heeft invloed op deze gevoeligheid – insulineresistentie lijkt LH overgevoeligheid in de hand te werken(1). Het is dus interessant insulineresistentie tegen te gaan om dit proces te minimaliseren.

Echter, wat gebeurt er dan precies?

Het probleem heeft te maken met de balans tussen progesteron, oestrogeen, LH en FSH. Hoe dit hoort te verlopen, heb ik in deel 1 uitgelegd.

Vrouwen met PCOS hebben veelal te maken met oestrogeendominantie. Of dit een oorzaak of een gevolg is van PCOS, is feitelijk niet duidelijk. Het zou een gevolg kunnen zijn van de LH gevoeligheid of hogere LH waardes die vaak bij vrouwen met PCOS worden gezien. Dit betekent indirect dat gedurende de hele cyclus, er teveel oestrogeen aanwezig is of de verhouding tussen oestrogeen en progesteron uit balans is(2).

Aan het begin van de cyclus is het belangrijk dat de rol van FSH vervult wordt. FSH stimuleert een follikel om ‘de overhand te nemen’ en vervolgens onder invloed van LH verder te rijpen. Als er echter te vroeg teveel LH gesignaleerd wordt door de eierstokken, is de follikel nog niet klaar voor dit proces. De waardes LH en FSH sluiten hier al niet goed op elkaar aan.

Dit kan als gevolg hebben dat de follikel niet op de goede manier verder rijpt. LH, FSH en oestrogeen vinden samen geen balans en er ontstaat geen eisprong. Hierdoor blijven de oestrogeenwaardes hoog, wat een volgende eisprong moeilijk maakt.

Begrijp je het nog? Ik vond het best lastig dit echt te snappen.

In een gezond cyclus stimuleert de groei van het follikel de aanmaak van oestrogeen. De toegenomen hoeveelheid oestrogeen remt vervolgens echter de aanmaak van FSH, maar niet volledig. De rijping zet evengoed langzaam door vanwege de aanwezigheid van LH en lage waardes van FSH. De hoeveelheid oestrogeen neemt hierdoor toe, tot een kantelpunt ontstaat – bij een bepaalde waarde van oestrogeen werkt dit ineens stimulerend voor de aanmaak van FSH en vooral LH en ontstaat een stroomversnelling naar de rijping toe.
In dit proces is het echter belangrijk dat de hoeveelheid oestrogeen en LH in het bloed past bij het stadium van rijping van de follikel.

Bij PCOS is de hoeveelheid LH en oestrogeen te hoog en klopt dit niet met de staat van rijping met de follikel. Het is als het ware nog niet klaar om de stroomversnelling in te gaan.
Het lichaam reageert: meer LH, meer oestrogeen.. maar doordat de verhoudingen niet kloppen, komt er geen eisprong. En hierdoor ook geen geel lichaam,  geen verhoging van progesteron en door het ontbreken van het gele lichaam ook geen afsterven van het gele lichaam en de gesprongen eicel natuurlijk. Dus; ook geen daling van oestrogeen.
De onrijpe follikel blijft als het ware ‘hangen’ en vormt een cyste in de eierstok.

Dit proces herhaalt zich ook met volgende follikels en lijkt een vicieuze cirkel. Het resultaat hiervan is vaak de vele cysten in de eierstokken; het typische en veel voorkomende symptoom van PCOS (maar let op; dit is niet bij 100% van de vrouwen met PCOS zo).

Deze disbalans zorgt er vervolgens ook voor dat de hoeveelheid testosteron in het bloed gaat stijgen. De rol en invloed van (teveel) testosteron zal ik in een volgende blog beschrijven, om het behapbaarder te houden.

Het kan positieve invloed hebben om LH en oestrogeenwaardes te verlagen om dit proces een halt toe te roepen. Hoewel het vrouwelijk lichaam met PCOS wellicht gevoelig is voor deze disbalans, kunnen aanpassingen in leefstijl dit positief beïnvloeden.
(Een van die leefstijlaanpassingen is meer vitamine D – dus geniet van de zon dit weekend!)