in gesprek met mieke

In gesprek over PCOS: het verhaal van Mieke

Vandaag deel ik weer een gesprek met jullie, dat ik vorige week via Zoom met Mieke had. Mieke was ingegaan op mijn oproep en we hebben uitvoerig gesproken over haar ervaring met PCOS. Dank je wel Mieke!

in gesprek met mieke

Mieke is een vrouw van 29 jaar oud. Ze heeft twee kinderen en werkt parttime op de afdeling werving en selectie bij een zorgorganisatie. Ze woont samen met haar man.
PCOS is niet gediagnosticeerd in de familie van Mieke, al heeft haar moeder wel onregelmatige cyclussen gekend.

Voorafgaand aan de diagnose

Mieke is toen ze 13 jaar was voor het eerst ongesteld geworden. Op haar 15e is ze gestart met de pil en hiermee doorgegaan tot haar 22e. Ze stopte toen vanwege een kinderwens en merkte in het halve jaar dat volgde dat haar menstruatie volledig uitbleef. Hoewel ze rekening had gehouden met eventuele hobbels op de weg, had zij nooit gedacht aan een hormonale disbalans. De enige klachten die ze in haar tienerjaren ervoer waren pijnlijke bloedingen tijdens de stopweek van de pil en een blijvende onzuivere huid. Wel waren haar menstruaties voor haar 15e niet helemaal regelmatig, maar dat gebeurt toch wel vaker aan de start?

Na een half jaar zonder anticonceptie besloot Mieke naar de huisarts te gaan. Die adviseerde haar langer te wachten en schreef de symptomen weg onder het mom ‘ontpillen’. Mieke ging naar huis met het advies zes maanden later terug te komen.
Echter, de kinderwens en onwetendheid zaten Mieke dwars en zij besloot drie maanden later naar een andere huisarts te stappen. Die stuurde haar door naar de gynaecoloog en hier werd snel duidelijk dat er sprake was van PCOS. Dit was nieuwe informatie voor Mieke en zij besloot samen met haar partner gelijk te starten met Clomid behandelingen.

Qua verdere gezondheid wist Mieke al wel eerder in haar leven dat ze schildklierproblemen had – deze zou te snel werken.

Sinds de diagnose

Het sperma van de man van Mieke werd gecontroleerd en de bloedwaardes van Mieke ook. Er werd vervolgens gestart met de eerste ronde van Clomid. Clomid is een medicijn dat de rijping van een eicel kan verwezenlijken – het niet rijpen van eicellen is een gevolg van PCOS. Clomid heeft een anti-oestrogene werking, het laat je lichaam geloven dat er minder oestrogeen aanwezig is zodat het hier meer van gaat aanmaken en de hormonen die de follikel laten rijpen vervolgens ook in grotere mate worden aangemaakt (in een volgend artikel zal ik hier meer over schrijven).

Clomid wordt gestart als je menstrueert. Bij Mieke was er geen sprake van een menstruatie, dus werd er een bloeding opgewekt met het medicijn Provera. Na dit vijf dagen geslikt te hebben, startte ze met Clomid. Er werd vervolgens in de gaten gehouden of er sprake was van een eisprong. Mieke is zo’n zes maanden bezig geweest met Clomid-pillen, waarvan de dosis drie keer verhoogd is van 50 mg naar 150 mg. Er was geen eisprong en er gebeurde verder niets. Wel kwam Mieke aan in gewicht in deze periode met zo’n tien kilo.

Na deze verhogingen is Mieke overgegaan op Gonal-F spuiten. Dit medicijn werkt met het lichaamseigen hormoon FSH, dat eicellen laat rijpen. Dit werkte bij Mieke goed, al moest zij voor een eerste eisprong lang spuiten – dertig dagen. De eerste keer kreeg ze na zes weken een miskraam. Maar de tweede keer werd zij zwanger van haar zoontje. Ook de derde keer, toen haar zoon een jaar oud was, werd zij zwanger van haar dochter.

Mieke vertelt: ‘ik reageerde heel goed op de medicijnen gelukkig. Wel was het een heftige tijd met veel bijkomende klachten. Ik had vooral veel last van stemmingswisselingen; ineens kon ik heel verdrietig of echt een bitch worden. Daarnaast vond ik dit traject erg eenzaam. Mijn man en ik kozen er aanvankelijk voor het traject voor onszelf te houden en gewoon met het goede nieuws van een zwangerschap te komen als het zover was. Het voelde als een hele opluchting toen ik na de miskraam toch mijn vriendinnen erbij betrok, zo kon ik mijn verhaal delen.
Ik heb veel steun gehad aan mijn man. Toch was het steeds mijn lichaam waar de spuiten in moesten en die de klachten ervoer. Dat vond ik best pittig en gaf mij wel eens het gevoel er alleen voor te staan.’

Mieke vertelt dat de informatie vanuit het ziekenhuis doelgericht was; hoe zij er in haar privéleven mee om moest gaan, was haar eigen zoektocht. Hierin voelde Mieke zich soms beperkt; ‘Zoals bijvoorbeeld die hormoonspuiten. In die periode kon ik niet gemakkelijk van huis weg, omdat de spuiten in de koelkast moesten blijven. Later hoorde ik dat daar best wel speling in zit.’

Eigen acties

Na de geboorte van haar zoon heeft Mieke een bezoek gebracht aan de vrouwenpoli. Hier geven ze gericht advies op het gebied van gynaecologie en kijken ze met een brede visie naar jouw situatie en hulpvraag. Hier kreeg Mieke een intake en bloedonderzoek. Opvallend was haar tekort aan vitamine D en er werd opgemerkt dat haar schildklier juist traag werkt in plaats van snel. Ook de auto-immuunziekte Hashimoto werd geconstateerd. Deze ziekte heeft invloed op de werking van je schildklier en zorgt voor vermindering van de aanmaak van schildklierhormoon. 

Mieke heeft op advies drie maanden DCI geslikt en de Paleo-voedingsstijl gevolgd. Ze is met een diëtiste bezig geweest met dag- en voedingsschema’s. Vervolgens heeft zij dit na een jaar echter los gelaten, om zich bezig te houden met de zwangerschap van haar tweede kindje: ‘Onze wens was een tweede kindje die niet veel jonger zou zijn als onze zoon. De focus ging daardoor al snel weer naar het ziekenhuistraject, dat doel was belangrijker, ook al had op een natuurlijke wijze wel mijn voorkeur.’

Aanwezige behoeftes

Op dit moment is haar jongste kind 1,5 jaar oud. Mieke merkt dat haar persoonlijke welzijn weer belangrijker voor haar wordt: ze wil graag afvallen, goed voor zichzelf zorgen en een werkende levensstijl ontwikkelen. Los van de opgewekte ei-sprongen, heeft Mieke sinds het stoppen met de pil geen natuurlijke menstruaties gehad.

Mieke heeft door eerdere aanpassingen in voeding- en levensstijl weinig verschil gemerkt. Ze valt niet makkelijk af en haar onzuivere huid blijft. Dit zijn samen met haar moodswings de grootste klachten van Mieke. ‘De moodswings vind ik het lastigste, die hebben het meeste invloed op mijn omgeving. Maar ik merk wel dat het tijd wordt voor ‘ik’. Ik ben op dit moment veel bezig met persoonlijke ontwikkeling en ik wil echt goed voor mezelf gaan zorgen.’

Mieke heeft in de afgelopen jaren veel ondersteuning ervaren van haar behandelende ziekenhuis. Toch was dit volgens haar vooral op medisch vlak: ‘Ik geef het ziekenhuis echt een tien. Wel mistte ik op emotioneel gebied ondersteuning en vind ik dat iedereen met de diagnose de kans zou moeten krijgen een coach of hulpverlener te vinden voor dit stukje. Het medische traject maar ook de diagnose op zich doet heel veel met je mentale welzijn en de gevolgen worden door veel artsen en behandelaars onderschat of niet erkent.’

Wat valt mij op?

Het valt mij op dat Mieke ondanks haar volledig uitblijvende menstruatie goed reageert op de medicatie van het ziekenhuis. Hierin heeft ze snel besluiten gemaakt en het was voor Mieke en haar man vooral belangrijk dat het doel behaalt werd: een vervulde kinderwens.
Als ik Mieke dan ook vraag naar verdiepende informatie over haar traject of over haar PCOS, hoor ik in haar reacties dat ze daar niet altijd het fijne van weet. Ook wat betreft haar behoeftes lijkt het wel dat ze haar eigen gezondheid niet op één heeft gezet de afgelopen jaren en dat dit nu pas is gaan groeien.

Mieke geeft aan moeite te hebben met het aanhouden van leefstijlveranderingen. Dit wilt ze graag om haar huidige klachten te verminderen maar ook om eventuele klachten in de toekomst te voorkomen. Ze zegt: ‘Het is zo makkelijk om even een boterham uit de kast te pakken. Zeker met twee kinderen en een vol leven zakken aanpassingen in de loop van de tijd weer naar de achtergrond.’

Mieke noemt dat het vooral mindset is; ‘Hoewel de informatie op internet verspreid ligt, is er wel veel bekend en weet ik ondertussen best wel wat. Het is meer het daadwerkelijk doen en een stuk mindset waarmee ik het verschil kan maken voor mezelf. Hiervoor moet ik vooral bij mezelf te rade.’
Hierin ben ik met Mieke eens dat veel te maken heeft met de juiste mindset. Toch is deze gedachte ook een valkuil; door dit als reden te zien dat verandering nog uitblijft en het antwoord vervolgens helemaal bij jezelf te leggen, bestaat de (grote) kans dat er geen verandering komt.
Ik vraag mij af; wat ga je dan nu doen om jezelf wel die mindset aan te leren die jou laat doen wat nodig is om jouw doel te behalen?

Verder valt de schildklierafwijking van Mieke mij op. Hormonale klachten en de werking van de schildklier hangen vaak met elkaar samen. Hier volgt nog een artikel over. Mieke geeft ook aan veel te slapen en vaak vermoeid te zijn – symptomen die met zowel PCOS, verstoorde werking van de schildklier of bijnieruitputting te maken kunnen hebben. Persoonlijk denk ik dat Mieke veel persoonlijke winst kan halen uit het maken van de keuze haar gezondheid op de eerste plek te zetten.

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.

make up pcos

Welke make-up gebruik ik als ik PCOS heb?

Misschien iets waar je niet gelijk aan denkt, maar PCOS en make-up (en andere cosmetica) hebben wel degelijk met elkaar te maken.

Enerzijds vanuit de kant van de gevolgen van PCOS: één van de mogelijke symptomen is een onzuivere huid. Ik ben ook flink getrakteerd op puisten en oneffenheden vanaf mijn 15e levensjaar en nog steeds is mijn huid gevoelig. Daarnaast heb ik littekens en grove poriën uit mijn hardcore puistentijd. Soms best fijn om dit te kunnen verdekken en in ieder geval prettig om er goed voor te zorgen.

Anderzijds vanuit de kant van de oorzaken van PCOS: make-up en andere cosmetica of verzorgingsproducten kunnen je klachten verergeren, je huid neemt namelijk stoffen op (denk maar eens aan de werking van een nicotinepleister).  Door make-up te kiezen zonder schadelijke stoffen breng je hormonen meer in balans.

Er zijn een aantal factoren die de opname van stoffen door de huid beïnvloeden:

  1. De hoornlaag van de huid bestaat nauwelijks uit water. Stoffen die door vetten worden opgenomen dringen makkelijker door de huid.
  2. De mate van huid-verwekers in het product; hoe meer zeepachtige stoffen er in het product zitten, hoe makkelijker het in de huid trekt. Zeep lost vet op, waardoor wateroplosbare stoffen makkelijker doorgelaten worden.
  3. Het afdekken van de huid; hierdoor weekt de huid o.a. door haar eigen vocht en neemt het makkelijker stoffen op.
  4. Conditie van de huid; een beschadigde, dunne, oude, hele jonge of ongezonde huid is beter doordringbaar(bijvoorbeeld ook bij puistjes).
  5. Vorm van het product; een product in olievorm wordt makkelijker opgenomen door de aanwezige vetten.

WELKE STOFFEN KAN IK HET BESTE MIJDEN?

  1. Parabenen

Parabenen verlengen de houdbaarheid van het product en heeft invloed op het behoud van kleur en structuur. Vermijd de E-nummers E214, E215, E216, E217, E218, E219, E319, E320, E321 of de namen methyl, ethyl, propyl, butyl, BHA en BHT (laatste twee zijn ook in kleine hoeveelheden bewezen verstoorders).

  1. Minerale oliën en petroleum derivaten

Deze stoffen trekken het vocht uit je huid. Het afvoeren van afvalstoffen wordt hierdoor moeilijker en de kans op puistjes en verstopte porïen vergroot.
Vermijd petrolatum, vaseline, paraffinum-liquidum, paraffinum-subliquidum cera microcristallina (hart-paraffine), microcrystalline wax, mineral oil, ozokerit, ceresin, C 11-12 of C 13-14 isoparaffin.

  1. Kunstmatige geurstoffen

Denk hierbij aan de namen parfum, perfume, parfummix, fragrance, peru balsem of balsam peru.

  1. Vermijd ook de chemische stoffen propyleenglycol of propaan- 1,2-diol (E1520), Lanoline (E913), SLS Ftalaten en 4-Methylbenzylidene.

Hormoonverstorende chemicaliën zijn qua structuur gelijkaardig aan natuurlijke geslachtshormonen als oestrogeen(xeno-oestrogenen), waardoor de functie ervan verstoord wordt. Vrouwen met PCOS hebben vaak al last van oestrogeendominantie, dus het is niet wenselijk dat dit ook door cosmetica versterkt wordt.

SIMPELE TIPS    

Wat mij erg helpt bij de keuze van mijn cosmetica is om voor merken te gaan die biologisch en vegan zijn. Dit zijn vaak al merken die geen schadelijke stoffen bevatten.
Toch is het opletten geblazen; niet alle merken komen na wat ze beweren. Een keurmerk zegt niet alles. ‘Rank a brand’ heeft in 2016 onafhankelijk onderzoek gedaan naar verschillende merken die op de mark zijn. Als je dit onderzoek wilt ontvangen, stuur mij dan even een mailtje.

Vanuit dit onderzoek zijn er een aantal merken naar voren gekomen die sowieso geen chemische stoffen bevatten:

  • Weleda
  • Dr Hauschka
  • Logona
  • Santé
  • Botanique
  • Lavera
  • Living Nature
  • Zao

Hoewel deze merken het beste scoren van de door hun onderzochte groep, was het evengoed nog niet optimaal met betrekking tot de andere aandachtspunten.

Ik heb mijn persoonlijke onderzoek voortgezet en ben uit gekomen op het volgende merk: Inika.
Dit merk is vegan, dierproefvrij, bevat geen schadelijke chemicaliën en is halal.

In de video deel ik mijn ervaring met de foundation, waar ik erg tevreden over ben(op moment van schrijven juni 2018, maar januari 2019 is dit nog steeds mijn meest favoriete foundation).

Check jouw producten in ieder geval op bovenstaande ingrediënten, als je zeker wilt weten dat ze geen negatieve invloed hebben op jouw hormonale balans.

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.

in gesprek met jet

In gesprek over PCOS: het verhaal van Jet

Laatst deed ik een oproep om in contact te komen met jou. Want naast mijn eigen ervaring met PCOS, wil ik graag meer weten over wat er bij jou speelt. Wat jouw ervaringen zijn, wat jou beweegt en wat jij zou willen in jouw leven met PCOS.

Er hebben een aantal vrouwen gereageerd, waar ik mee in gesprek ben gegaan. Zolang ik toestemming krijg, deel ik mijn gespreksverslagen graag met je omdat het inzicht, informatie en erkenning kan geven.

in gesprek met jet

Gister heb ik een gesprek gehad met een jonge vrouw van 27 jaar die ik in het verhaal Jet noem. Jet woont samen met haar vriend en heeft nog geen kinderen. In haar familie komt geen PCOS of een andere hormonale stoornis voor. Ze weet sinds een aantal maanden dat ze PCOS heeft. Bedankt Jet voor je openhartigheid en informatie!

Voorafgaand aan de diagnose PCOS

Jet heeft vanaf haar tienerjaren klachten ervaren omtrent haar menstruatiecyclus. Ze werd op twaalf jarige leeftijd voor het eerst ongesteld en op haar dertiende begon ze met de pil. In het jaar voor de pil heeft ze veel klachten gehad, een onregelmatige cyclus en veel tussentijdse bloedingen. De cyclussen herkende ze aan hevig bloedverlies en veel pijn, de tussentijdse bloedingen waren kort (1,5 dag) en tekende zich door matig bloedverlies richting bruine afscheiding.

De pil was voor Jet niet ideaal, ze vergat het wel eens en besloot bij haar eerste vriendje op  15 jarige leeftijd een mirenaspiraal te nemen. Dit heeft ze als zeer oncomfortabel ervaren; veel krampen en hevige (rug)pijn. De dokter adviseerde het een half jaar aan te kijken – haar lichaam moest gewoon wennen volgens hem.
Dit continueerde tot Jet na ongeveer twee jaar met spoed naar het ziekenhuis moest. Ze had onhoudbare pijn in haar buik. Er werd onderzocht en er bleek vocht in haar buik te zitten en een cyste. Er werd Jet vertelt dat een cyste uit haar eierstokken ‘de verkeerde kant op was geschoten’, haar buikholte in – er werd geen PCOS geconstateerd.
Jet is behandeld en heeft snel daarna haar spiraal laten verwijderen omdat dit cystevorming kon versterken, werd haar vertelt.

Ze is overgegaan op de nuva-ring in de veronderstelling dat dit haar cyclus plaatselijk zou beïnvloeden. De twee jaar dat ze dit gebruikte tekende zich door heftige moodswings en huilbuien, tot ze er achter kwam dat deze vorm van anticonceptie toch een grotere impact had op haar gesteldheid. Weer stapte ze over naar een andere vorm; de minipil.

In 2017, toen Jet 26 jaar oud was, is ze gestopt met de minipil en overgegaan op het gebruik van condooms. Ze wilde ervaren hoe ze zich voelt zonder hormonale invloeden van buitenaf. Ze ervaart veel voordelen; meer energie, een hoger libido, minder moodswings en beter in staat lichter te denken. Wel is ze ongeveer tien kilo aangekomen in gewicht en ervaarde ze een blijvend onregelmatige cyclus.

Begin dit jaar heeft Jet een bezoek gepleegd aan de huisarts en kwam zij bij de echoscopiste terecht voor inwendig onderzoek. Zij noemde wel ‘iets te zien’, maar geen bevoegdheid te hebben om informatie te geven.. Dit was aan de gyneacoloog. Echter, hier had Jet geen afspraak mee. Na aandringen werd ‘de mogelijkheid tot PCOS’ genoemd, met advies vooral níet op internet te gaan kijken. Jet werd met enkel deze informatie naar huis gestuurd. De PCOS werd een week later, op het uiteindelijke consult bij de gyneacoloog, bevestigd.

Jet heeft geen last van overbeharing of een onzuivere huid. Ze heeft ook geen haaruitval. Haar klachten uiten zich vooral door hoe haar cyclus verloopt, haar gewicht en haar gemoedstoestand.

Sinds de diagnose

Jet vertelt:

‘Ik schrok dus best wel toen ik de ‘diagnose’ kreeg. Ook omdat die gynaecoloog op een gegeven moment zei dat als we kinderen willen dat we de sperma van mijn vriend ook moesten testen. Nou, toen ik dat vertelde aan hem zorgde dat voor weerstand, zacht gezegd.

Ik voelde persoonlijk ook veel weerstand en wilde zo graag dat PCOS geen roet in het eten zou gooien. Ik was op zoek hoe IK weer de touwtjes in handen kreeg en niet de PCOS. Mijn vriend en ik hadden bijvoorbeeld wel eens gezegd dat we over ongeveer twee jaar aan kinderen willen beginnen. Dit werd voor mij nu opeens een deadline ofzo. Nu ik wist dat dit proces wat langer kon gaan duren, wilde ik het liefste meteen al aan de slag. Dus ik ging als een malle op zoek naar woningen waar we iets meer ruimte zouden hebben. Ik probeerde mijn vriend over te halen om al eerder te starten met het vervullen van onze kinderwens. Ik was bang dat als we te lang zouden wachten het misschien helemaal niet meer zou lukken.’

Jet is sindsdien begonnen met het onderzoeken van mogelijkheden. Ze weet pas net dat ze PCOS heeft en heeft sindsdien veel vragen.

Ook krijgt ze tegenstrijdige informatie van haar artsen. Jet heeft bijvoorbeeld veel last van krampen in haar onderbuik. De huisarts weidt dit volledig aan darmproblemen en adviseert laxeermiddel; macrogol met electrolyten. Maar Jet ervaart verder geen darmklachten..
De gyneacoloog noemt dat de pijn met haar eisprong te maken kan hebben, maar geeft verder aan dat PCOS geen pijn doet.

Jet geeft aan zich veel beter te voelen zonder anticonceptie en zo’n vier keer per jaar een eisprong te hebben. Verder ervaart ze het wel als prettig dat ze bij een kinderwens wel begeleid kán worden op medisch gebied, hoewel dit niet haar eerste voorkeur heeft.

Eigen acties

‘Ik ben er een periode echt te veel mee bezig geweest. Abrupt gestopt met roken, elke dag probeerde ik te gaan sporten en baalde ik als het niet lukte, acupunctuur behandelingen en vooral ook drammerig gedrag naar mijn vriend. De stress die op me afkwam, maakte het allemaal eigenlijk alleen maar erger. Ik probeer het nu meer los te laten.’

Jet geeft aan weinig baat te hebben gehad bij de acupunctuur. Ze overweegt nu naar een osteopaat te gaan, op advies van een familielid. Verder probeert ze niet te snoepen, wat haar vrij makkelijk af gaat.

Aanwezige behoeftes

Jet zou graag willen weten wat ze kan verwachten; welke mogelijkheden zijn er? Wat werkt voor haar? Waar moet ze beginnen? Er is veel aanbod maar weinig helderheid wat wanneer het meeste kans van slagen heeft.
Persoonlijk vind ze het soms lastig te filteren wanneer iets met haar PCOS te maken heeft en wanneer met haar persoonlijkheid of algemene welzijn. Wat is nu wel of niet een moodswing? Ze geeft aan dat het begrijpen hoe ze zich voelt soms extra lastig is met PCOS.

Ook haar toekomstige kinderwens speelt door onduidelijkheid over de mogelijkheden extra in haar hoofd. Jet geeft aan dat het invloed heeft op de keuzes in haar leven en de vrijheid die ze ervaart.

‘Ik kan nog steeds erg balen dat ik PCOS heb. Niet alleen om het ‘kinderenverhaal’ maar ook omdat ik zo ontzettend veel ben aangekomen, ik veel stappen moet zetten om dit onder controle te krijgen en moodswings heb.’

Wat valt mij op?

Het valt mij in ons gesprek op dat Jet heel graag acties wilt ondernemen om zich beter te voelen en goed voor zichzelf te zorgen. Dit krijgt vorm in periodes waarin ze zichzelf van alles oplegt; wat ze uiteindelijk niet vol houdt. Ook vind ik het opvallend dat Jet op advies van behandelaars of bekenden acties onderneemt, of nog voor haar diagnose ondernomen heeft, die gericht zijn op symptoombestrijding of gericht zijn op een specifiek stukje van haar welzijn (bijvoorbeeld voeding, waarbij geestelijk welzijn ondergesneeuwd werd). Dit alles met weerstand op PCOS en niet per sé vanuit het startpunt goed voor haar lichaam te willen zorgen.
Daarnaast valt het mij op dat Jet niet voldoende inzichtelijk heeft hoe het ‘nu’ echt is. Waar zit nu precies haar grootste behoefte om eerst aan te werken? Welke leefgebieden en persoonlijke aspecten hebben nu voor haar prioriteit om aan te werken? Hoe is haar leefstijl nu écht, wat zou nu op de kortere termijn al verschil kunnen maken?

Mijn advies aan Jet is dan ook om eerst bewust te worden van het nu. Om nog niets te veranderen, maar te observeren en te noteren wat nu bij haar speelt. Om van daaruit eens uit te kunnen zoomen; wat valt op? Jet: ‘Ik zal het meer moeten accepteren en ben blij dat we in kleine stappen samen aan de slag gaan.’

Wat ik verder opvallend vind is de positieve wending dat het verhaal aanneemt sinds Jet besloten heeft om met hormonale anticonceptie te stoppen. Ze voelt zich nu, ondanks haar PCOS klachten, beter dan ooit.

NB

Ik vind het vaak opvallend in onze maatschappij hoe snel iemand een advies krijgt dat gericht is op één specifiek deel van zijn of haar gezondheid of dat volledig gericht is op symptoombestrijding. Juist het hele plaatje zien, aandacht voor het gehele welzijn van de persoon, kan naar mijn inziens verschil maken. Met veel aandacht voor mentaal welzijn en gedragsverandering, in kleine stapjes en gericht op de lange termijn.

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.

Blog 13 foto

PCOS en stress: hoe werkt stress?

Het wordt vaak genoemd, soms zelfs als excuus. Mensen ervaren vaak (werk)druk of stress in hun leven en dit wordt door sommigen als ‘normaal’ gezien of gedoogd.

Maar wat doet die stress nu echt? Wat is het proces in het lichaam precies?
Bewustwording geeft inzicht en inzicht zet aan tot actie, dus het kan (wederom) helpen hier wat meer over te weten. In mijn eerste post over stress heb ik hier al het een en ander over vertelt, vandaag ga ik er verder op in. 

Blog 13 foto

Wat is de HPA-as?

De HPA as staat voor Hypothalamus-Pituitary-Adrenal-as, in het Nederlands de Hypothalamus, hypofyse, bijnier as. Deze drie onderdelen van het lichaam werken samen bij stressreacties.

De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen dat signaleert. Het signaleert de stand van zaken in het lichaam en van buiten het lichaam. Het ontvangt onder andere vanuit je zintuigen informatie.
Als er een stressvolle situatie plaatsvindt, merkt de hypothalamus dit op en geeft het vervolgens een signaal aan de hypofyse.

De hypofyse is een kleine klier in de hersenen die vele hormonen kan produceren. Afhankelijk van de behoefte van het lichaam, geeft het specifieke hormonen af. Bij de ‘stress’-boodschap van de hypothalamus zal de hypofyse het hormoon ACTH afgeven.

De bijnieren merken de ACTH op. Bijnieren zijn kleine organen die als het ware bovenop de nieren liggen. Je kan de bijnier verdelen in twee onderdelen: het bijniermerg en de bijnierschors.

Het bijniermerg bevindt zich onder de verschillende lagen van de bijnierschors en produceert adrenaline en noradrenaline, de hormonen die in stresssituaties zorgen voor alertheid en paraatheid zoals ik in mijn vorige post al aangaf.

De bijnierschors bestaat uit drie lagen:

De buitenste laag produceert mineralocorticoïden; hormonen die de bloeddruk in stand houden, omdat deze hormonen de nieren aanzetten om vocht vast te houden.
De laag daaronder produceert glucocorticoïden; dit zijn hormonen met verschillende effecten:

– Het bevorderd de vorming van glucose (!)
– Het produceert cortisol bij stresssituaties
– Het heeft invloed op de vetverdeling
– Het onderdrukt je afweer
– Het onderdrukt ontstekingen
– Het bevorderd de afbraak van eiwitten (waar glucose van gemaakt kan worden).

De binnenste laag produceert mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen (androgenen en oestrogenen).

Als de hypofyse ACTH aanmaakt in een stresssituatie, wordt er door de bijnieren (oa) extra glucocorticoïden aangemaakt. De aspecten van bovenstaande opsomming zullen daardoor meer aanwezig zijn.

Dit proces is GOED!
Alleen, bij blijvende stress wordt het minder goed:

Blijvende stress zorgt voor blijvend verhoogde aanmaak van corticoïden; blijvend verhoogt cortisol in het bloed. De bijnieren zijn continue flink aan het werk (en denk dan ook even terug aan mijn blog over die sprinter).

Hoewel je lichaam dit echt wel een tijdje vol houdt, worden de receptoren die reageren op cortisol naar mate de tijd verstrijkt steeds minder gevoelig. Cortisol wordt wel in dezelfde mate aangemaakt, maar niet meer als zodanig opgepakt door het lichaam (vergelijk dit met het proces bij insulineresistentie of denk aan bijvoorbeeld die alcoholist die steeds beter tegen drank kan voordat hij dronken wordt: de receptoren worden minder gevoelig bij veelvuldige blootstelling). Dit kan leiden tot bijvoorbeeld de volgende symptomen:

– Als je ’s ochtends wakker wordt heb je het gevoel nog uren te kunnen slapen
– Je sleept jezelf vervolgens door de ochtend heen
– Je hebt echt koffie/cafeïne nodig om te kunnen functioneren
– Je ervaart weinig geduld, een kort lontje
– Je concentratie wordt steeds minder

Allemaal dingen waar cortisol normaal een positief en essentieel effect op heeft.

Als je geen gehoor geeft aan dit soort signalen en de stress blijft aanhouden, kan dit uiteindelijk leiden tot bijnieruitputting(1). Dit is eigenlijk de lichamelijke vorm van een burn-out en komt ook vaak samen met een mentale burn-out. Bijnieruitputting staat voor een verstoring in de werking van de HPA-As. Dit betekend dat de langdurige verhoging van cortisol in het bloed ertoe heeft geleid dat de hypofyse en hypothalamus onvoldoende functioneren. Dit komt door de negatieve terugkoppeling van cortisol: in een gezonde situatie geven de hypothalamus en hypofyse een signaal naar de bijnier om cortisol aan te maken. Als dit gebeurt is, is er dus meer cortisol in het bloed. Dit wordt door de hypothalamus opgemerkt en die stopt met het stimuleren van de hypofyse om ACTH aan te maken.

Bij constante stress wordt de HPA as constant gestimuleerd en daardoor is er een constante verhoging van de hierdoor aanwezige stoffen, waaronder cortisol. Dit leidt onder andere tot schade aan en verlies van neuronen en weefsels. Naarmate deze situatie aanhoudt wordt de HPA-as steeds minder responsief. Uiteindelijk leidt dit tot een systeem wat amper tot niet meer reageert. Hierdoor zullen o.a. cortisolwaardes die gemeten worden juist lager uitvallen(2).

Maar, hoe staat bijnieruitputting of voorstadia hiervan in verband met PCOS?

Zoals ik al eerder schreef kan de bloedsuikerspiegel bij PCOS instabiel zijn door insulineresistentie. Er is sprake van pieken, maar ook van dalen. Bij een bloedsuikerdip kan het lichaam op drie manieren helpen; allereerst probeert het lichaam de dip te herstellen door glucagon aan te maken. Glucagon heeft een tegenovergesteld effect als insuline, het verhoogt de glucosewaardes in het bloed. Beide stoffen worden door de alvleesklier aangemaakt. Bij een diepere dip in de bloedsuikerspiegel moet de bijnier echter bijspringen door adrenaline en zeker ook cortisol aan te maken. Als de bijnier overbelast is, verloopt dit proces stroever en is het lichaam minder in staat accuraat te reageren op bloedsuikerdips. Het kan daardoor insulineresistentie in de hand houden. Ook zorgt een overbelaste bijnier voor minder aanmaak van DHEA, een stof dat ook van invloed is op je hormoonbalans.

Andersom werkt het net zo; de insulineresistentie die vaak gepaard gaat met PCOS, vraagt meer van de bijnier en kan ervoor zorgen dat bijnieruitputting sneller optreed.
Het stabiliseren van je bloedsuikerspiegel door bepaalde voedingskeuzes kan dus zowel op insulineresistentie als bijnieruitputting een positief effect hebben.

Daarnaast produceert de binnenste laag van de bijnierschors geslachtshormonen. Hoewel dit in geringe mate gebeurd, zorgt bijnieruitputting wel voor een verminderde werking van deze afgifte.

Ook wil ik nog even terugpakken naar de hypofyse. Deze klier heeft hoofdzakelijk de focus op stress, stofwisseling en voortplanting. Een lichaam dat zich bevind in ‘paniekstand’, heeft minder belang bij een goed werkende stofwisseling en heeft minder behoefte aan voortplanten. Stress betekend gevaar; het is levensreddend en dat heeft voorrang op de andere processen.
Op het gebied van voortplanting zorgt dit voornamelijk voor een verminderde aanmaak van progesteron door de bijnieren, waardoor oestrogeen kan gaan overheersen. Er kan een oestrogeendominantie ontstaan, wat een negatief effect heeft op PCOS. Hierover lees je hier meer.

Tot slot

Ik ben mij bewust dat PCOS bij iedere vrouw een andere vorm kan aannemen, met andere klachten, symptomen en oorzaken. Toch is stressreductie in mijn beleving één van de meest essentiële aandachtspunten als je jouw klachten wilt verminderen. Het optimaliseren van je voedingspatroon is belangrijk, maar zoals je hierboven kunt lezen zijn de gevolgen van stress ook groot.
Ook bij vrouwen zonder insulineresistentie en/of waar geen sprake is van overgewicht, kan stress een grote rol spelen bij het uitblijven van jouw menstruatie.

Bronnen:

  1. Bijnieruitputting kenniscentrum, oorzaken, symptpmen en behandeling, bijnieruitputting.com
  2. Stichting Orthokennis, Weerbaar tegen stress, 2017, https://www.orthokennis.nl/nieuws/weerbaar-tegen-stress

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.

blog 12 foto

PCOS en stress: leef als een sprinter

Vandaag het vervolg op het onderwerp stress. Stress en PCOS kunnen elkaar sterk beïnvloeden. Door stress te reduceren in je leven, kan je minder klachten van je PCOS ervaren.

blog 12 foto

Laten we het eens omdraaien. Niet denken vanuit stress, maar juist denken vanuit ontspanning. Vorige keer noemde ik al dat je stress makkelijker toelaat in je leven dan je denkt.

Het helpt mij daarvan bewust te worden als ik nadenk vanuit het startpunt ontspanning – wat zijn de omstandigheden als ik helemaal ontspannen ben?

Als ik ontspannen ben..

– Ben ik omringd door mensen waarbij ik mij vertrouwd voel
– Ben ik uitgeslapen
– Heb ik genoeg tijd voor wat mij te doen staat
– Bevind ik mij in een rustige situatie zonder harde geluiden of lichten
– Focus ik vaak op één ding dat ik interessant vind
– Zit ik niet te scrollen op social media
– eet ik gezond
– Kijk ik uit naar leuke dingen in de toekomst
– Heb ik net een zware (lichamelijke) opdracht voltooid

Er zijn natuurlijk altijd situaties waarbij je bovengemiddeld veel stress voelt. Maar we staan veel vaker bloot aan stress in de vorm van lichte spanning, onrust of ontevredenheid. We staan altijd ‘aan’ en vullen de gaten tussen onze activiteiten op met input.

Of tijdens het uitvoeren van activiteiten schakelen we steeds met onze aandacht – vaak doordat laptop, tv, telefoon of andere factoren uit je omgeving dat van je ‘vraagt’. Terwijl er juist in de tussenliggende periodes ruimte is voor creativiteit, rust en overdenking(1).

Afgelopen week zag ik op social media (..) het volgende: ‘Leef als een sprinter’.

Want een sprinter: geeft korte tijd vol-gas en neemt daarna veel rust. Is gespierd, gezond en sterk.

Een marathonloper daarintegen verbruikt al zijn reserves tot hij er (letterlijk) bij neervalt. Is vaak mager en oogt ongezond.

Toch leven veel mensen als een marathonloper. Vanaf het moment dat we opstaan is er een aaneenschakeling van activiteiten of input.

Dat neemt kosten met zich mee – het kost ons welzijn. Eerst een beetje, maar als je geen gehoor geeft aan de signalen van je lichaam en geest kan het zelfs leiden tot burn-out of depressie. Het leven als een marathonloper heeft ook zeker een nadelig effect op PCOS.

Wat kan helpen is om stap voor stap te kiezen voor een leven als een sprinter: Als je overgaat op actie, doe dat dan all-in door je er volledig op te focussen. Maar kies daarna ook volledig voor rust. Schakel in je rust echt even uit door bijvoorbeeld te wandelen, even te liggen in de zon, te mediteren, rek en strek oefeningen te doen, de natuur op te zoeken.. Kies een activiteit die weinig nieuwe input met zich mee brengt. Denk aan situaties waarin jij zeker weten ontspannen bent. Hoe zien die er uit? Probeer dit soort situaties meer op te zoeken. Schrijf voor jezelf eens uit waar jij stress van krijgt, en waarvan juist niet. Wordt je bewust van jouw stressoren.

En het is echt niet zo dat je volledig in het nu en 100% zen door het leven moet gaan om verschil te gaan merken(wat is zen überhaupt?). Ik ben ook vaak genoeg onder invloed van stress – maar door te blijven oefenen en je gaandeweg steeds bewuster te worden van jouw invloed hierop, worden je stressoren en de effecten ervan steeds kleiner.

Het verschil kan je al gaan maken door één pauze per dag te nemen waarin je iets doet dat je rustig maakt. Of door stress sneller te leren herkennen bij jezelf – zodat je anders naar situaties die je stress kunnen geven leert kijken. En om chronische stress een halt toe te roepen. Er zit een groot verschil tussen een stressvolle situatie en langdurige en aanhoudende stress.

Maar ook hier; je kan jezelf nog zo goed trainen om anders met stress om te leren gaan, maar als de basis niet goed is wordt dit best een uitdaging. Als je structureel te weinig slaapt, ongezond eet of je agenda te vol propt, ben je vatbaarder voor stress. En dus ook voor PCOS. Kies dus echt voor jezelf en voor wat jij nodig hebt. Als je dat niet serieus neemt, zal er niets veranderen.

Bronnen:

  1. Wouter van Noort, Is daar iemand, 2017

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.

Blog 11 foto

PCOS en stress: wat is stress?

Iedereen heeft stress. En dat is maar goed ook! Stress is een fantastische manier om:

In actie te komen
Te doen wat nodig is
Snel te handelen bij gevaar
Scherp van geest te zijn

Je kan in een stressvolle situatie spreken van een stressor (de situatie die stress veroorzaakt) en de stressrespons (de reactie op de stressor). Stress is het gevolg van de stressor en de aanleiding van de stressrespons.
Stress heeft een oeroude functie: ons in leven houden. Biologisch gezien wordt stress gevormd in een bedreigende situatie.
 Psychologisch gezien wordt stress gevormd zodra je een situatie als bedreigend inschat. Dat is nogal een verschil! Wat als bedreigend ervaren wordt, is voor iedereen anders.

Blog 11 foto

Als er sprake is van een dreigende situatie, maakt het lichaam direct adrenaline en noradrenaline aan. Deze stoffen stimuleren het sympatisch zenuwstelsel. Bij deze stimulering wordt ons lichaam klaargestoomd voor actie; vechten of vluchten. Spieren spannen zich aan, bloeddruk en hartslag verhogen, pupillen verwijden, ademhaling versnelt en de spijsvertering vertraagd. Dat is mooi: het lichaam is klaar om zichzelf uit de situatie te kunnen redden.

Als de stressvolle situatie langer duurt, maakt het lichaam extra cortisol aan. Dit zorgt voor de aanvoer van nieuwe energie door glucosewaardes in het bloed te verhogen. Je lichaam kan extra vluchten of extra vechten.

Biologische ofwel positieve stressoren zijn bijvoorbeeld:

– Er komt een agressieve hond op je af gerend
– Er ontstaat onweer en heftige regen wanneer je aan het SUPpen bent
– Er komt een losgekoppelde caravan op je af op de snelweg
– Je moet een presentatie geven op je werk
– Je staat in de finale van een sportwedstrijd op het punt van de start

Echter, er zijn ook andere vormen van stressoren:

– Je ervaart al enkele weken een te hoge werkdruk
– Je hebt vaak ruzie in je relatie en twijfelt of jullie bij elkaar blijven
– Je bent aan het afstuderen en bent te laat begonnen met je scriptie
– Je komt financieel net aan rond afgelopen maanden en je wasmachine gaat stuk

Je ziet het verschil; in het ene rijtje volgt er een lichamelijke reactie na de stressor, in het andere rijtje niet. Je lichaam ‘ontlaad’ niet en ervaart langdurig een (wellicht mindere) mate van stress.
Dit betekend dat de cortisolgehaltes in je lichaam langere tijd verhoogd zijn. Deze waardes hebben invloed op je bloedsuikerspiegel, cortisol zorgt immers voor afgifte van glucose aan het bloed voor extra energie. Mooi als je dit ook echt nodig hebt, minder mooi als je er vervolgens niets mee doet.

Eerder heb ik geschreven over insulineresistentie bij veel vrouwen met PCOS. Hier komt dit wederom om de hoek kijken: de verhoogde glucosewaardes in het bloed worden gesignaleerd door het lichaam, insuline wordt aangemaakt om dit weer te stabiliseren, maar de resistentie zorgt voor een matig verloop van het proces wat hoort te volgen (voor meer info, check mijn vorige blogs).

Dit zorgt er voor dat de glucose-verhoging in het bloed door de aanwezige cortisol (stress) niet gemakkelijk kan worden omgezet in energie. Ook als je een sprintje zou gaan trekken, zou die aanwezige glucose matig omgezet worden in energie en dus ook niet zo gemakkelijk afnemen als bij een persoon zonder insulineresistentie (al is het wel verstandig regelmatig te sporten, omdat dat insulineresistentie tegengaat en een positief effect heeft op je hormonale balans, maar dat even terzijde).

Het is dus fijn en belangrijk om je cortisolwaardes laag te houden wanneer je jouw klachten van PCOS wil verminderen. De beste manieren zijn:

  1. Niet gestresst raken (makkelijk om te zeggen). Door stressvolle situaties te vermijden of anders naar deze situaties te leren kijken.
  2. Actief rust opzoeken door situaties te creëren waarvan je weet dat je tot rust komt. Dit kan bijvoorbeeld een lange douche zijn, zangles, sporten, yoga, meditatie, sauna of een wandeling. Of zoals ik, op het SUP-board zoals op de foto.

Stress is een complex onderwerp dat je makkelijker toelaat in je leven dan je denkt. Wees er in ieder geval van bewust dat PCOS en stress sterk met elkaar verbonden zijn en het verminderen van stress minstens zoveel aandacht behoeft als bijvoorbeeld voedingsaanpassingen.

Deel dit artikel:

Blijf op de hoogte. Meld je aan voor mijn e-maillijst.